Pod zwałami kurzu, wśród śmieci, na nieużytkowanym strychu dawnej synagogi Cytronów odkryto pamiątki po białostockich Żydach. To zniszczone druki, książki, przedmioty. Ale też maleńkie dziecięce ubranka.
Białystok. Uroczystości związane z 83. rocznicą agresji sowieckiej na Polskę i Dniem Sybiraka rozpoczęły się w sobotę (17 września) pod Pomnikiem Katyńskim. Co jeszcze zaplanowano w mieście?
Były już fragmenty kafla i monety. A teraz spod bruku dziedzińca pałacu Branickich wyłonił się... obiekt z czasów pierwszych właścicieli Białegostoku. Datowany jest na XV-XVI wiek!
Urzędnicy z białostockiego magistratu przypominają: 1 i 17 września 1939 roku to daty wyznaczające początek XX-wiecznej gehenny Polaków. 83 lata temu dwa zbrodnicze totalitaryzmy - niemiecki i sowiecki - na dobre rozpoczęły swoją ekspansję, zmierzając ostatecznie do zagarnięcia całego świata. Polska stała się pierwszą ofiarą ich planów. 17 września obchodzony jest także Dzień Sybiraka. Białystok upamiętni te tragiczne wydarzenia.
W czwartek (1 września) także białostoczanie i białostoczanki upamiętniają 83. rocznicę niemieckiej napaści na Polskę, która dała początek II wojnie światowej. Władze miasta wraz z mieszkańcami z tej okazji złożą kwiaty pod pomnikiem Obrońców Białegostoku na Wysokim Stoczku (godz. 10).
Rowerowy Peleton Pamięci, organizowany od kilku lat przez Muzeum Pamięci Sybiru, po raz pierwszy będzie miał charakter międzynarodowy. W czasie tego wydarzenia upamiętnione zostaną ofiary represji ze wszystkich obszarów Europy Środkowo-Wschodniej dotkniętych postanowieniami paktu Ribbentrop-Mołotow. Peleton wystartuje 27 sierpnia o godz. 17.
Jeszcze kilkanaście dni temu nikt nie spodziewał się aż takich odkryć. Tymczasem w ciągu tygodnia członkowie Fundacji Odnowy Cmentarza na górce przy cmentarzu żydowskim na Wschodniej w Białymstoku odnaleźli ponad 120 macew z lat 1809-51. Inskrypcje wskazują, że są starsze od tej nekropolii o kilkadziesiąt lat, pochodzą więc z zupełnie innego cmentarza, najpewniej rabinackiego przy ul. Kalinowskiego. I tam za jakiś czas wrócą. W kopcu między macewami w ostatnim tygodniu znaleziono też ludzkie szczątki, które we wtorek (23 sierpnia) pochowano podczas skromnej uroczystości.
Dokładnie 102 lata temu w Białymstoku udało się pokonać resztki armii bolszewickiej. Największa bitwa w dziejach miasta, stoczona 22 sierpnia 1920 roku, nazywana jest ostatnim akordem Bitwy Warszawskiej, odwracającej losy wojny polsko-bolszewickiej. W poniedziałek (22 sierpnia) w rocznicę Bitwy Białostockiej mieszkańcy Białegostoku i samorządowcy oddali hołd poległym.
W niedzielę (21 sierpnia), w przededniu rocznicy wydarzeń, które do historii przeszły pod mianem Bitwy o Białystok, warto odwiedzić Muzeum Wojska w Białymstoku. Miasto z kolei zaprasza wszyskich białostoczan do wspólnych obchodów w miejscach pamięci.
Obok ogrodzenia żydowskiego cmentarza na białostockiej Bagnówce członkowie Fundacji Odnowy Cmentarza odnaleźli w ziemi kilkadziesiąt macew z początku XIX w. To historyczne odkrycie: najstarsza macewa pochodzi z 1820 r., jest więc starsza od cmentarza żydowskiego powstałego tu dopiero ok. 1890 r. Skąd więc pochodzą nagrobki? Najpewniej z cmentarza rabinackiego, na którego terenie rozciąga się dziś park przy Kalinowskiego.
Mieszkańcy i mieszkanki Białegostoku we wtorek (16 sierpnia) uczczą 79. rocznicę wybuchu powstania w getcie białostockim. W miejscach pamięci o żydowskich obywatelach i obywatelkach podlaskiej stolicy zostaną złożone kwiaty. Zaplanowane zostały także kulturalne wydarzenia towarzyszące obchodom - spotkania, wystawy, spacer historyczny i koncert.
Historia Białegostoku. Po covidowej przerwie na kirkut przy ulicy Wschodniej wrócili wolontariusze porządkujący zabytkową nekropolię.
W chwili, gdy urbaniści zastanawiają się, czy w sąsiedztwo zabytkowych domów przy Grunwaldzkiej 20 i 22 wpuścić wieżowiec, pojawia się inny pomysł na zagospodarowanie tego kwartału.
Wielojęzykowy barwny kolaż muzyczny w sobotę (30 lipca) usłyszeć można będzie w ogrodzie Muzeum Rzeźby Alfonsa Karnego przy Świętojańskiej 17. Pieśni wielokulturowej przeszłości Podlasia, gdy mieszały się tu najrozmaitsze języki, zaśpiewa Alicja Grabowska. Początek koncertu - godz. 18.30, wstęp - 4 zł.
To kolejny białostocki przystanek z historią. Tym razem pasażerowie czekający na autobus przy centrum "Atrium Biała" mogą dowiedzieć się czegoś o historii tego miejsca.
Ci, co zostają na letnie weekendy w mieście, mają gorzej? Niekoniecznie. Mogą odkrywać nieznane im światy, zanurzać się w białostocką przeszłość, eksplorować osobliwe miejskie kwartały, oglądać je z pokładu zabytkowego jeżdżącego eksponatu, bramy, dachu. Czemu by tak nie zostać turystą we własnym mieście?
Grupa studentów białostockiej architektury zaczęła pomiary zabytkowego domu przy ulicy Grunwaldzkiej 20.
W każdą niedzielę od 10 lipca do 28 sierpnia o godz. 10 przewodnicy PTTK we współpracy z miastem Białystok proponują inną trasę, szlak lub ścieżkę tematyczną. A wszystko pod hasłem "Białystok wielowątkowy". Pod kierunkiem pasjonatów można się przejść m.in. szlakiem fabrykantów, szlakiem architektury PRL, szlakiem dziedzictwa żydowskiego, szlakiem rodu Branickich czy szlakiem murali.
Stereoskopia jest techniką obrazowania, oddającą wrażenie widzenia zwykłych zdjęć jako trójwymiarowe. A kiedy w taki sposób zaprezentowane są fotografie archiwalne, wrażenie jest niesamowite.
W swoich spektaklach promowali już m.in. twórczość Witkacego. A teraz wyprawiają urodziny jednemu z najbardziej zasłużonych twórców świetności Białegostoku w XVII w. - Janowi Klemensowi Branickiemu. Grupa Spider Demon Massacre zaprasza w piątek (1 lipca) o 16 na spektakl "Hetmański bal".
Białystok. Do opuszczonej kamienicy przy Słonimskiej 15 wróci życie. W oknach pojawią się postacie dawnych białostoczan, będziemy mogli dostrzec nawet ich gesty, balkony ozdobią pelargonie. Wszystko za sprawą instalacji przygotowanej w ramach projektu "Na ratunek starym domom" przez artystkę wizualną Ewę Chacianowską.
81 lat temu, 27 czerwca 1941 r. rozpoczęła się zagłada białostockich Żydów. Tego dnia niemieccy okupanci spalili Wielką Synagogę wraz z setkami uwięzionych w niej ludzi. Białystok uczcił tę tragiczną rocznicę - hołd ofiarom złożył prezydent Białegostoku Tadeusz Truskolaski. Miasto zaprosiło także mieszkańców na wydarzenia okołorocznicowe.
W poniedziałek (27 czerwca) mija 81. rocznica od dnia, kiedy rozpoczęła się zagłada białostockich Żydów. Hitlerowcy spalili w tym dniu Wielką Synagogę wraz z setkami uwięzionych w niej ludzi. Władze Białegostoku uczczą tę rocznicę oddzielnie, a wojewoda podlaski z PiS z reprezentantami IPN oddzielnie.
We wtorek (21 czerwca) zebrała się powołana przez prezydenta Białegostoku Rada Muzeum Pamięci Sybiru. Podczas pierwszego posiedzenia na przewodniczącego rady członkowie wybrali historyka - profesora Albina Głowackiego.
Murowany dom przy Poleskiej 81 wreszcie będzie objęty ochroną. Wojewódzka konserwator zabytków włączy go do ewidencji zabytków.
Trzecia z imprez przygotowanych w ramach projektu "Na ratunek starym domom" to wielokulturowy piknik kulinarny, który odbędzie się w najbliższą sobotę (25 czerwca) przy kamienicy na Młynowej 2.
Podbiałostocka Grabówka to wedle historyków miejsce największej na Białostocczyźnie zbrodni hitlerowskiej - rozstrzelano tu około 16 tys. osób. Już po wojnie więźniów w Grabówce mordowała też komunistyczna bezpieka. W niedzielę (19 czerwca) białostoczanie uczczą ofiary tych zbrodni.
Po barokowej rezydencji płynęły kaskady kwiatów, pąków i pnączy, a w ogrodach rozbrzmiewały barokowe dźwięki. Pałac Branickich stał się centrum sztuki - jak w złotym okresie miasta rządzonym przez hetmanostwo Branickich. I będzie nim przez cały weekend. W piątkowy wieczór (17 czerwca) po raz piąty w Białymstoku zaczął się Festiwal Barokowe Ogrody Sztuki.
Już w piątek rozpoczyna się V Festiwal Barokowe Ogrody Sztuki. Organizatorzy z Domu Kultury "Śródmieście" przeniosą nas do złotego okresu w dziejach Białegostoku.
We wtorek (14 czerwca) w Instytucie Polskim w Berlinie otwarta została wystawa "Wyśniona historia kina na Podlasiu" kolektywu Kaufman Bros & Sistas. Ekspozycja towarzyszy Festiwalowi FilmPolska.
Pierwsza w tym sezonie, sobotnia przejażdżka kultowym "ogórkiem" szlakiem białostockich atrakcji turystycznych odbędzie się w najbliższą sobotę. Trochę młodszy zabytkowy autobus - "kwadrat" - zacznie kursować po mieście za trzy tygodnie.
- Nie, jeszcze nie kończcie, grajcie - niosło się przy Nowowarszawskiej w Białymstoku w sobotni wieczór. Przy opuszczonym dworze Herbstów Stowarzyszenie Widok zorganizowało potańcówkę.
Kolejne "Sekrety Białegostoku" odkrywa przed nami Andrzej Lechowski. Historyk, prawdziwy człowiek instytucja, który nie ma sobie równych w gawędzeniu o Białymstoku.
Sobotni czerwcowy wieczór, rok 2022... a Białystok nagle jakby cofnął się w czasie. Na fasadzie starej kamienicy przesuwały się kadry z miasta sprzed 80 lat, spacerowali białostoczanie z lat 30., nikt nie miał jeszcze pojęcia, że za kilka lat ten spokój zmieni się w koszmar wojny.
W sobotę (4 czerwca) o godz. 21.30 stara zaniedbana kamienica przy ul. Sobieskiego 22 zamieni się w plenerowe "kino". Na fasadzie budynku (od strony podwórka) będzie można zobaczyć Białystok sprzed prawie stu lat zachowany na zdjęciach Bolesława Augustisa.
Dwaj piłkarze przedwojennej Jagiellonii i jednocześnie żołnierze 42. Pułku Piechoty - Julian Buchcik i Antoni Komendo-Borowski - od niedzieli (29 maja) symbolicznie strzegą stadionu miejskiego w Białymstoku. Te dwie legendarne postaci klubu Jagiellonia z lat 30. tworzą pomnik żołnierzy 42. Pułku Piechoty, który odsłonięty został zaraz za bramą wejściową na stadion od ul. Słonecznej. Pieniądze zebrali kibice.
Specjalnie uszyte stroje, specjalnie uszyte trzewiki, ba, nawet piłka uszyta od podstaw wedle przedwojennych zasad. Prawdziwi pasjonaci historii i piłki, odtwarzający przedwojenne kluby sportowe, zagrali w Białymstoku mecz w rozgrywkach Retro Ligi. Na boisku spotkały się dwie przedwojenne drużyny: WKS 42. Pułku Piechoty i WKS Grodno. Zremisowały.
A gdyby tak białostocki 42. Pułk Piechoty przeniósł się w czasie? Na wystawie plenerowej obok stadionu miejskiego (czynnej od soboty, 28 maja) wszystko jest możliwe. Strzelec z przedwojennego słynnego pułku siada na ławce rezerwistów, odwiedza szatnię piłkarzy, staje na murawie. Niczym duch przeszłości, protoplasta Jagiellonii, wędruje po miejscu zbudowanym niemal sto lat później.
To kolejny białostocki przystanek z historią. Tym razem pasażerowie czekający na autobus BKM mogą dowiedzieć się czegoś na temat rynku przy Bema.
To jedna z atrakcji na Rynku Kościuszki w Białymstoku. Sęk jednak w tym, że nie da się jej obejrzeć. Mowa o archiwalnych zdjęciach umieszczonych w kręgach przed ratuszem.
Copyright © Wyborcza sp. z o.o.
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)