Magnesy z wizerunkiem ¯ydów "dusigroszy" od dawna sprzedawane s± jako rodzaj amuletu lub talizmanu i powielaj± antysemicki stereotyp ¯yda - wyzyskiwacza bogac±cego siê na innych. Teraz pojawi³y siê na jarmarku w pokamedulskim klasztorze w Wigrach.
Dwie kolejne tablice przypominaj± o bramach prowadz±cych do bia³ostockiego getta. Tym samym o losie bia³ostoczan i bia³ostoczanek ¿ydowskiego pochodzenia, których los dope³ni³ siê w 1943 r., gdy nazi¶ci postanowili getto zlikwidowaæ.
- Gdy jest tak smutno, wtedy ju¿ nie ma s³ów. Jedyn± rzecz, któr± my mamy, to jest modlitwa - mówi³ rabin Michael Schudrich przy okazji rocznicy zbrodni dokonanej na ¯ydach przez polskich s±siadów w Jedwabnem. Na polu - 30 metrów dalej - ¶rodowiska prawicowe podwa¿a³y udzia³ Polaków w tej zbrodni.
Reakcje zwyk³ych mieszkañców Sokó³ ka¿± wierzyæ, ¿e chorobê antysemityzmu mo¿na pokonaæ, ¿e pamiêæ o ¿ydowskich s±siadach naszych dziadków wróci do publicznej przestrzeni tego miasteczka, ¿e wróci przyzwoito¶æ.
Skwer Chajki Grossman - tabliczki z tak± nazw± maj± pojawiæ siê na terenie dawnego getta. W ten sposób Bia³ystok chce przypomnieæ kolejn± wa¿n± postaæ w historii miasta.
Nad ranem 5 lutego 1943 roku do bia³ostockiego getta na czele kolumny ciê¿arówek wjecha³ szef gestapo Fritz Gustaw Friedel. Tak zacz±³ siê krwawy tydzieñ: na miejscu zginê³o ponad tysi±c bia³ostockich ¯ydów, ponad dziesiêæ tysiêcy wywieziono do Treblinki. W poniedzia³kowy wieczór (5 lutego) bia³ostoczanie upamiêtni± rocznicê akcji lutowej - pierwszego etapu roz³o¿onej na pó³ roku eksterminacji getta.
G³ównym laureatem tegorocznej Nagrody Polin zosta³ Mariusz Soko³owski, zaanga¿owany w przywracanie pamiêci o ¯ydach Wasilkowa i Bia³egostoku. On, jak i inni finali¶ci i finalistki tego konkursu "niestrudzenie buduj± mosty, dr±¿±, poszukuj±, przywracaj± pamiêæ i szerz± ¶wiadomo¶æ, a ich postawy i dzia³ania przywracaj± wiarê w lepsze jutro".
Ma³gorzata K. Fr±ckiewicz z £om¿y oraz Mariusz Soko³owski, przedstawiciel Wasilkowa i Bia³egostoku, znale¼li siê w¶ród finalistów konkursu Nagroda Polin. Jest ona przyznawana przez Muzeum Historii ¯ydów Polskich "Polin" osobom aktywnie dzia³aj±cym na rzecz ochrony pamiêci o historii polskich ¯ydów.
Na cmentarzu ¿ydowskim w Bielsku Podlaskim pojawi³y siê wymalowane sprejem swastyki. Spraw± zajmuje siê policja. Bielski burmistrz ma nadziejê, ¿e to tylko chuligañski, bezmy¶lny wybryk.
Czy historia ¯ydów w Bia³ymstoku upamiêtniana jest wystarczaj±co? Gdzie s± zaniedbania, gdzie sprzeczno¶ci, co trzeba zmieniæ, w którym kierunku i¶æ? I czy temat historii ¯ydów nie jest sprowadzony g³ównie do tematu Zag³ady? O tym w ramach debaty "Jakiej historii ¯ydów potrzebuj± bia³ostoczanie?" - rozmawiali historycy, spo³ecznicy, samorz±dowcy. - Ca³a masa roboty jeszcze przed nami - mówi³ jeden z debatuj±cych Tomasz Wi¶niewski.
Najpierw cudem odnaleziono zapiski 20-letniego ¿ydowskiego ch³opaka, Dawida Szpiro, pisane w bia³ostockim getcie. Potem uda³o siê je wydaæ. A teraz zyska³y teatralny wymiar - w niedzielê (5 listopada) o godz. 18 w Famie zobaczyæ mo¿na monodram zrealizowany na ich podstawie - "G³os ze ¶rodka piek³a" w wykonaniu Grzegorza Zinkiewicza. Szóstego listopada z kolei w Muzeum Pamiêci Sybiru zaplanowano konferencjê pt. "Bia³ystok: historie ¿ydowskie".
W³a¶nie montowany jest z powrotem odnowiony obelisk upamiêtniaj±cy ofiary pogromu ¿ydowskiego z pocz±tku XX wieku. Tym samym na cmentarz przy Wschodniej wraca jeden z jego charakterystycznych elementów.
Za 10,5 miliona z³otych miasto Bia³ystok sprzeda³o budynek dawnej ¿ydowskiej szko³y Tarbut w Bia³ymstoku. Budynek kupi³a spó³ka Lukanova Construction. Ta sama, która remontuje obecnie kamienicê przy Koszykowej 70 w Warszawie. Decyzja w³adz miejskich Bia³egostoku o sprzeda¿y budzi³a ogromne emocje.
Jest ju¿ nowy fundament pod pomnik Pamiêci Ofiar Pogromu. To znak, ¿e odnawiany pomnik mo¿e wracaæ na swoje miejsce - cmentarz ¿ydowski przy ulicy Wschodniej.
Malmeda 6. To nowy adres, pod którym dzia³aæ bêdzie "Miejsce". Niezwyk³a placówka, która w maju zainaugurowa³a dzia³alno¶æ na Bojarach.
Nieremontowana przez lata, wreszcie doczeka³a siê fachowej rewitalizacji. Kto¶, kto przez parê lat nie by³ w Milejczycach, nie pozna tamtejszej synagogi.
Zaledwie kilka dni po uroczysto¶ciach zwi±zanych z 80. rocznic± powstania w bia³ostockim getcie dokonuje siê to, czego nie wyobra¿ali sobie mi³o¶nicy historii Bia³egostoku. Prezydent w³a¶nie wystawi³ na sprzeda¿ dawn± ¿ydowsk± szko³ê Tarbut.
Jeden ze ¶wiadków powstania w bia³ostockim getcie zosta³ wystawiony na sprzeda¿. Informuje o tym baner zawieszony na fasadzie.
Macewy wydobyte z dwóch górek - na Bagnówce i przy bia³ostockiej operze - wróc± na nekropoliê, z której pochodz±. W planach jest utworzenie z nich lapidarium.
Bia³ystok. - W pierwszym rzêdzie pamiêtaæ musimy, ¿e tego miasta nie by³oby bez jego ¿ydowskich mieszkañców. 80 lat temu zamordowano nasze miasto - mówi³ z okazji 80. rocznicy wybuchu powstania w getcie bia³ostockim prezydent podlaskiej stolicy. Z przes³aniem do uczestników i uczestniczek obchodów zwróci³ siê Antony Blinken, sekretarz stanu USA.
To bêdzie trasa przez miejsca, gdzie osiem dekad temu powstañcy z bia³ostockiego getta walczyli o sw± wolno¶æ i godno¶æ. W pi±tek (18.08) czeka nas niezwyk³a wêdrówka przez wycinek historii Bia³egostoku.
Przez lata mówiono, ¿e w górce s± macewy. Przez lata jednak nikt nie podj±³ siê sprawdzenia tego. Temat podjêli dopiero Amerykanie, którzy od lat prowadz± prace restauracyjne na cmentarzu ¿ydowskim przy ulicy Wschodniej.
Nazwisko: Berman. Imiê: Abraham. Zawód: Malarz. Miejsce zamieszkania: £ód¼, Warszawa. Miejsce ¶mierci: Getto Bia³ystok. Data ¶mierci: 16-18 sierpnia 1943 roku. Takie akty zgonu kilkunastu artystom wystawi³ Izaak Celnikier. Jemu uda³o siê prze¿yæ.
Z okazji 80. rocznicy wybuchu powstania w getcie bia³ostockim g³ówne uroczysto¶ci odbêd± siê 16 sierpnia. Ju¿ dzi¶ (11 sierpnia) na cykl wydarzeñ w zwi±zku z t± rocznic± zaprasza Stowarzyszenie Muzeum ¯ydów Bia³egostoku.
W ramach obchodów 80. rocznicy powstania w bia³ostockim getcie w ¶rodê (9 sierpnia) zosta³ ods³oniêty mural "Nadzieja" autorstwa Moniki Krajewskiej i Dariusza Paczkowskiego. Mo¿na go obejrzeæ na budynku Zespo³u Placówek O¶wiatowych nr 2 przy ulicy ¯abiej 5.
"Moja Gwiazda" to program muzyczny przygotowany z okazji 80. rocznicy powstania w bia³ostockim getcie. Sk³ada siê ze wstrz±saj±cych i poruszaj±cych opowie¶ci z okresu Holocaustu.
Prezydent Bia³egostoku w czasie poniedzia³kowej (7 sierpnia) konferencji prasowej ponownie zaprosi³ na obchody 80. rocznicy powstania w getcie bia³ostockim. - Chcemy w sposób szczególny oddaæ ho³d ¿ydowskim mieszkañcom Bia³egostoku. To niezwykle istotne, aby¶my nie zapominali o przesz³o¶ci, a jednocze¶nie czerpali z niej nauki dla przysz³ych pokoleñ - mówi³.
Niewykluczone, ¿e kto¶ zniszczy³ plenerow± wystawê "Wspólne dziedzictwo. ¯ydowskie organizacje spo³eczne w miêdzywojennym Bia³ymstoku" prezentowan± od 16 lipca w centrum podlaskiej stolicy. Ekspozycja to czê¶æ miejskich obchodów 80. rocznicy powstania w getcie bia³ostockim.
Przetrwa³ bia³ostockie getto, sze¶æ obozów, straci³ wszystko, ale nie pasjê ¿ycia. - ¯ycie jest przecie¿ takie ciekawe! - mówi 95-letni Ben Midler, Ocala³y. Jeszcze kilka dni temu pozowa³ na komiksowej ¶ciance w Kalifornii z lud¼mi m³odszymi od siebie o kilka dekad. A w po³owie sierpnia odbêdzie kolejn± podró¿ - przyjedzie do Bia³egostoku z okazji 80. rocznicy powstania w getcie bia³ostockim.
Ju¿ drugiego dnia prac na terenie Cmentarza Rabinackiego w Bia³ymstoku uda³o siê znale¼æ pierwsze, zakopane nagrobki z tej w³a¶nie nekropolii.
Co skrywa tajemnicza górka na terenie cmentarza rabinackiego - miêdzy Oper± i Filharmoni± Podlask± a za³o¿onym na czê¶ci nekropolii parkiem Centralnym? Odpowied¼ maj± przynie¶æ rozpoczête w³a¶nie prace odkrywkowe.
Ma³o kto zdaje sobie sprawê, czym tak niewielki mur przy ulicy ¯abiej naprawdê jest. Tymczasem to kawa³ historii Bia³egostoku. Jego remont siê koñczy.
Ledwie cztery s³owa i daty, a w nich zapis niewyobra¿alnej tragedii. Id±c chodnikiem, przechodnie musz± siê na nie natkn±æ, zobaczyæ i - miejmy nadziejê - uzmys³owiæ sobie, co dzia³o siê tu ponad 80 lat temu. "Tu by³a brama getta 26 VII 1941- 20 XVIII 1943". Tablice wmurowane w chodnik w dwóch punktach w centrum Bia³egostoku przypominaj± w koñcu miejsca, które przez dwa lata oddziela³y dramatycznie dwa ¶wiaty: ¿ywych i skazanych na ¶mieræ.
Dok³adnie 82 lata temu, 26 lipca 1941 roku, niemieccy okupanci zamknêli bia³ostockich ¯ydów w getcie. Tak zaczê³a siê gehenna 40 tys. osób, zakoñczona dwa lata pó¼niej likwidacj± zamkniêtego obszaru i eksterminacj± jego mieszkañców. Skala tragedii jest nie do wyobra¿enia - z 40 tys. zamkniêtych osób prze¿y³o ledwie 300. W ¶rodê (26 lipca) w miejscu dawnych bram getta ods³oniête zostan± specjalne tablice.
Powsta³o dwa miesi±ce temu i dzia³a prê¿nie - Miejsce, nowa przestrzeñ na kulturalnej mapie Bia³egostoku, po¶wiêcona pamiêci o bia³ostockich ¯ydach. W ¶rodê (12 lipca) Miejsce zaprasza na spotkanie z bia³ostockimi ¯ydami, urodzonymi i mieszkaj±cymi w Bia³ymstoku po 1945 roku.
Jak pamiêæ po ¿ydowskich ofiarach odcisn±æ w fotografii na li¶ciach ro¶lin? Niezwykle przejmuj±co czyni to Dovile Dagiene, litewska artystka, której wystawa prac zostanie otwarta we wtorek (11 lipca) w Bia³ej Synagodze w Sejnach. Tego samego dnia O¶rodek Pogranicze zaprasza te¿ do Krasnogrudy, gdzie odbêdzie siê spotkanie po¶wiêcone sztuce haiku.
Poniedzia³kowe (10 lipca) obchody 82. rocznicy mordu dokonanego na ¯ydach przez polskich s±siadów poprzedzi³ w Jedwabnem przemarsz upamiêtniaj±cy Polaków zamordowanych w czasie ostatniej wojny przez hitlerowców. Spotkanie obok jedwabieñskiego pomnika ¿ydowskich ofiar ze swoimi zwolennikami urz±dzi³ Wojciech Sumliñski, autor ksi±¿ek kwestionuj±cych udzia³ Polaków w tej zbrodni.
Obchody 82. rocznicy mordu dokonanego na ¯ydach przez polskich s±siadów rozpoczn± siê poniedzia³ek (10 lipca) o godz. 11, tradycyjnie pod jedwabieñskim pomnikiem upamiêtniaj±cym ofiary tej zbrodni. Nie przewidziano oficjalnych przemówieñ. Pamiêæ pomordowanych zostanie uczczona modlitw±.
To dom - symbol buntu bia³ostockich ¯ydów przeciw likwidacji getta. Wed³ug jednej z relacji tu mia³ byæ zamordowany - za oblanie tu kwasem NIemców - Icchok Malmed. Mimo tego urzêdnicy z magistratu nie zaapeluj± o zweryfikowanie tej historii i ochronê budynku.
Koniec czerwca 1941, na Suraskiej w Bia³ymstoku dogasa p³on±ca synagoga z setkami ludzi w ¶rodku. Niemcy nie pozwalaj± nikomu podej¶æ. Do pogorzeliska dobiega Leokadia Ostasz - czuje, ¿e w ¶rodku jest jej przyjació³ka. Nagle co¶ szele¶ci u jej stóp. Leokadia nie ma wówczas pojêcia, jak wa¿ne jest to, co za chwilê zrobi. I co zrobi± kolejne trzy pokolenia kobiet z jej rodziny.
Copyright © Wyborcza sp. z o.o.
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
