- Gdy jest tak smutno, wtedy ju¿ nie ma s³ów. Jedyn± rzecz, któr± my mamy, to jest modlitwa - mówi³ rabin Michael Schudrich przy okazji rocznicy zbrodni dokonanej na ¯ydach przez polskich s±siadów w Jedwabnem. Na polu - 30 metrów dalej - ¶rodowiska prawicowe podwa¿a³y udzia³ Polaków w tej zbrodni.
Poniedzia³kowe (10 lipca) obchody 82. rocznicy mordu dokonanego na ¯ydach przez polskich s±siadów poprzedzi³ w Jedwabnem przemarsz upamiêtniaj±cy Polaków zamordowanych w czasie ostatniej wojny przez hitlerowców. Spotkanie obok jedwabieñskiego pomnika ¿ydowskich ofiar ze swoimi zwolennikami urz±dzi³ Wojciech Sumliñski, autor ksi±¿ek kwestionuj±cych udzia³ Polaków w tej zbrodni.
Obchody 82. rocznicy mordu dokonanego na ¯ydach przez polskich s±siadów rozpoczn± siê poniedzia³ek (10 lipca) o godz. 11, tradycyjnie pod jedwabieñskim pomnikiem upamiêtniaj±cym ofiary tej zbrodni. Nie przewidziano oficjalnych przemówieñ. Pamiêæ pomordowanych zostanie uczczona modlitw±.
Zmar³y w pi±tek (3 lutego) w wieku 87 lat by³y przewodnicz±cy Knesetu i ambasador Izraela w Polsce Szewach Weiss kilkakrotnie odwiedzi³ Podlaskie. Zawsze pada³y i tu z jego strony wa¿ne s³owa wpisuj±ce siê w dialog polsko-¿ydowski. Ale te¿ zetkn±³ siê i tutaj z przejawami ¿ywego w Polsce antysemityzmu.
- Ka¿de spo³eczeñstwo ma swoje drzazgi i trzeba je wyj±æ tylko poprzez pokazanie prawdy - mówi³a przy okazji 81. zbrodni w Jedwabnem zastêpczyni Rzecznika Praw Obywatelskich Hanna Machiñska. Tymczasem grupa kilkudziesiêciu narodowców ostentacyjnie znowu kwestionowa³a tê zbrodniê.
Obchody 81. rocznicy mordu dokonanego na ¯ydach przez polskich s±siadów rozpoczn± siê niedzielê (10 lipca) o godz. 11, tradycyjnie pod jedwabieñskim pomnikiem upamiêtniaj±cym ofiary tej zbrodni. Nie przewidziano przemówieñ. Pamiêæ pomordowanych zostanie uczczona modlitw±.
Mimo protestów, a za zgod± w³adz £om¿y w tutejszej najwa¿niejszej miejskiej placówce kulturalnej zosta³ pokazany wyra¼nie antysemicki dokument Wojciecha Sumliñskiego "Powrót do Jedwabnego". Sumliñski przy okazji projekcji mówi³: "¯ydzi handluj± w³asnymi cmentarzami jak ziemniakami". Prezentowa³ te¿ swoje wizje podczas mszy, tak¿e mszy dla dzieci.
Jeden z najwybitniejszych polskich re¿yserów filmowych Borys Lankosz protestuje przeciwko planowanemu pokazowi w najwa¿niejszej placówce kulturalnej w £om¿y dokumentu Wojciecha Sumliñskiego "Powrót do Jedwabnego" - "wyra¼nie antysemickiego". £om¿yñski magistrat utrzymuje: - Samorz±d £om¿y nie jest od cenzurowania.
Przy okazji obchodów 80. rocznicy zbrodni dokonanej na ¿ydowskich mieszkañcach przez ich polskich s±siadów widmo kr±¿y³o nad Jedwabnem. Widmo skrajnego nacjonalizmu.
Nie milkn± echa skandalicznego zablokowania przez policjê mo¿liwo¶ci przej¶cia kilkudziesiêciu osobom na uroczysto¶ci z okazji 80. rocznicy zbrodni w Jedwabnem. U ministra spraw wewnêtrznych i komendanta g³ównego policji interweniuje w tej sprawie podlaski pose³ PO Robert Tyszkiewicz.
W czasie uroczysto¶ci 80. rocznicy mordu dokonanego na ¯ydach przez polskich s±siadów w Jedwabnem przemówieñ nie by³o. W niedzielê (11 lipca) oklaskami powitano rzecznika praw obywatelskich Adam Bodnara, który z naczelnym rabinem Polski Michaelem Schudrichem musia³ ¿±daæ, by policjanci przepu¶cili uczestników obchodów. Mundurowi blokowali doj¶cie pod pomnik i wszystkich legitymowali.
Narodowcy w sobotê (10 lipca) zorganizowali w³asne "uroczysto¶ci" pod pomnikiem upamiêtniaj±cym ofiary mordu dokonanego na ¿ydowskich mieszkañcach Jedwabnego przez polskich s±siadów. Domagali siê ekshumacji. Tymczasem naczelny rabin Polski Michael Schudrich apeluje: - Ka¿dy dobry cz³owiek ma obowi±zek pamiêtaæ o takiej tragedii, jak ta w Jedwabnem.
- Debata jedwabieñska uprawnia³a do pewnego optymizmu, jednak¿e wszystko, co nast±pi³o pó¼niej, budzi grozê. W odpowiedzi na Jedwabne wzbiera³a fala negacjonizmu, która aktualnie rozlewa siê po Polsce jak ta d³uga i szeroka - mówi z okazji 80. rocznicy zbrodni w Jedwabnem prof. Piotr Forecki.
W maju 2000 roku niewielkie wydawnictwo Pograniczne w Sejnach opublikowa³o ksi±¿kê Jana Tomasza Grossa "S±siedzi. Historia zag³ady ¿ydowskiego miasteczka". Jak pisano po jej wydaniu, "ta niewielka publikacja mia³a si³ê wybuchu, który naruszy³ fundamenty ¶wiadomo¶ci historycznej Polaków, wywo³uj±c najwiêksz± i najbardziej emocjonaln± debatê o historii najnowszej".
We wtorek (1 czerwca) w miejscowo¶ci Bronaki Pietrasze, w gminie Jedwabne, dosz³o do zderzenia dwóch aut osobowych. W wypadku poszkodowane zosta³y trzy osoby, w tym dwójka dzieci.
Kilka osób z okolicy Jedwabnego rozpoczê³o sprz±tnie miejscowego cmentarza ¿ydowskiego. Pomys³odawca tej akcji Kamil Mrozowicz chce tê akcjê kontynuowaæ w czerwcu. Byæ mo¿e uda siê zrealizowaæ pomys³, aby wydzieliæ tu miejsce zadumy w ramach jego projektu "Ogrody pamiêci".
¦rodowiska prawicowe szykuj± swoje "prawdziwe historie" o mordzie ¯ydów w Jedwabnem. Za finansowe wsparcie tego projektu mo¿na bêdzie zje¶æ kolacjê w £om¿y z pos³em Konfederacji Grzegorzem Braunem, który nieraz domaga³ siê wznowienia ekshumacji w Jedwabnem, podobnie jak inni przedstawiciele polskich ¶rodowisk prawicowych.
- Mural upamiêtniaj±cy masowe wywózki na Wschód pokazuje nam, ¿e dzieje Jedwabnego i jego mieszkañców to nie tylko motyw p³on±cej stodo³y - mówi³ szef bia³ostockiego IPN przy okazji ods³oniêcia pierwszego historycznego muralu w tym mie¶cie. Gdzie pamiêæ o zbrodni Polaków dokonanej na ¿ydowskich s±siadach jest coraz zacierana.
Musimy zadbaæ o bezpieczeñstwo innych bez wzglêdu na ich narodowo¶æ, religiê, orientacjê seksualn± czy pogl±dy polityczne - mówi³a w czasie spotkania upamiêtniaj±cego pogrom ¯ydów w Jedwabnem wiceambasador Izraela w Polsce. Zak³óciæ je próbowa³ prawicowy publicysta Wojciech Sumliñski.
W pi±tek (10 lipca) mija 79. rocznica pogromu ¿ydowskich mieszkañców Jedwabnego. W tym roku ze wzglêdu na epidemiê koronawirusa nie s± tu organizowane oficjalne uroczysto¶ci. Jednak przedstawiciele Gminy Wyznaniowej ¯ydowskiej, a tak¿e naczelny rabin Polski Michael Schudrich przybêd± do Jedwabnego indywidualnie, aby pomodliæ siê i wspomnieæ tragiczny los jedwabieñskich ¯ydów.
W czwartek (5 marca) wieczorem w Jedwabnem dosz³o do ¶miertelnego wypadku. Po uderzeniu auta w s³up zgin±³ kierowca.
Wszystkie bezpañskie psy z terenu Jedwabnego, które mia³y trafiæ ze schroniska "Sonieczkowo" do schroniska w Radysach, przesz³y pod opiekê augustowskiego i suwalskiego Towarzystwa Opieki nad Zwierzêtami. "Sonieczkowo" udostêpni³o tym psom swoje kojce i trwaj± ich adopcje, w tym wirtualne.
Blisko 90 bezdomnych psów z gminy Jedwabne ma trafiæ do schroniska w Radysach, uchodz±cego za jedno z najgorszych w Polsce. - To nie jest schronisko, tylko fabryka pieniêdzy, gdzie pies jest towarem - protestowali we wtorek (31 grudnia) obroñcy zwierz±t przed schroniskiem w ¯arnowie Pierwszym pod Augustowem, sk±d jedwabieñskie psiaki mia³y byæ zabrane.
Pion ¶ledczy oddzia³u IPN w Bia³ymstoku wszcz±³ ¶ledztwo dotycz±ce mordu w Wi¼nie w 1941 r., najpewniej ¯ydów. Nie wyklucza przy tym "podjêcia szcz±tków ludzkich". Protestuje rabin Polski. Przypomina: - Prawo ¿ydowskie wyklucza mo¿liwo¶æ ekshumacji oraz zakazuje otwierania grobów.
W nocy z ¶rody na czwartek (10-11 lipca), po obchodach 78. rocznicy mordu dokonanego przez Polaków na ¯ydach w Jedwabnem, na jednym z murów w tym miasteczku pojawi³ siê napis wymalowany ogromnymi literami :" Têskniê za tob± ¯ydzie".
My - którzy poczuwamy siê do odpowiedzialno¶ci za pamiêæ, za historiê i godno¶æ cz³owieka - pragniemy, aby z "miasta z³a" przedar³ siê cichy g³os upomnienia o tych, którzy zginêli niewinnie z r±k swoich s±siadów - mówi³ przy okazji obchodów 78. rocznicy pogromu ¯ydów w Jedwabnem pochodz±cy st±d Kamil Mrozowicz. Z³o¿y³ pod jedwabieñskim pomnikiem bukiet lilii i chryzantem. Z Jedwabnego i okolic tylko on.
Prokuratura Rejonowa w £om¿y zakoñczy³a ¶ledztwo w sprawie bestialskiego zabicia suki i trzech szczeni±t w gminie Jedwabne. Do s±du skierowa³a akt oskar¿enia przeciwko my¶liwemu Wojciechowi R. oraz lekarzowi weterynarii i my¶liwemu Andrzejowi R., który nadal pracuje, jako lekarz weterynarii, bo s±d uchyli³ zakaz wykonywania przez niego zawodu.
Lekarz weterynarii roztrzaska³ trzem szczeniakom g³owy, a my¶liwy za jego namow± zastrzeli³ ich matkê. Us³yszeli zarzuty u¶miercania zwierz±t ze szczególnym okrucieñstwem. Fundacja "Ex Lege" chce jednak wyja¶nienie, jaka jest odpowiedzialno¶æ w tej sprawie burmistrza i innych urzêdników, i czy by³ to tylko jednostkowy przypadek.
Oenerowcy próbowali sprowokowaæ uczestników obchodów 77. rocznicy zbrodni w Jedwabnem. Bezskutecznie. Domagali siê ponownej ekshumacji ofiar tej zbrodni. Przedstawiciele prezydenta i premiera podczas obchodów nie zabrali g³osu.
"Sk±d jeste¶?" - po raz pierwszy to pytanie us³ysza³em w szkole ¶redniej, w Zespole Szkó³ Weterynaryjnych i Ogólnokszta³c±cych nr 7 w £om¿y. Odpowiada³em: "St±d, z £om¿y". Wstydzi³em siê przyznaæ, sk±d dok³adnie
Kilkuset ¿ydowskich mieszkañców Jedwabnego zosta³o ¿ywcem spalonych w stodole. Jej bezpo¶rednimi wykonawcami byli miejscowi i okoliczni Polacy, choæ niemiecka inspiracja tego mordu jest niew±tpliwa. Dyskusje o tym wydarzeniu uros³y do rangi jednej z najwa¿niejszych debat o najnowszych dziejach Polski. We wtorek (10 lipca) mija 77. rocznica tej zbrodni.
Prezes IPN Jaros³aw Szarek podziela opiniê swojego zastêpcy o tym, ¿e ¶ledztwo IPN w sprawie zbrodni w Jedwabnem powinno zostaæ wznowione. - Organizacyjnie i logistycznie Biuro Poszukiwañ i Identyfikacji IPN jest gotowe uczestniczyæ w ekshumacji - mówi "Wyborczej".
W 2001 r. decyzjê o wstrzymaniu ekshumacji szcz±tek ofiar zbrodni w Jedwabnem podj±³ Lech Kaczyñski. Wiceprezes IPN uwa¿a, ¿e to by³ b³±d.
Pochodz±cy spod Jedwabnego Kamil Mrozowicz apeluje o pomoc w stworzeniu dzia³u z ksi±¿kami o zag³adzie oraz historii i kulturze ¿ydowskiej w podjedwabieñskiej bibliotece.
"Jeste¶my zdumieni i wstrz±¶niêci wypowiedzi± minister edukacji narodowej Anny Zalewskiej, która nie potrafi³a nazwaæ sprawców mordów w Jedwabnem i w Kielcach" - napisali w o¶wiadczeniu przedstawiciele Zwi±zku Gmin Wyznaniowych ¯ydowskich w Polsce. Odnie¶li siê do wypowiedzi minister w programie Moniki Olejnik "Kropka nad i".
Dr historii Ewa Kurek z Lublina za przyzwoleniem burmistrza Jedwabnego z PiS zbiera podpisy pod projektem ustawy nakazuj±cej ekshumacjê zamordowanych w Jedwabnem ¯ydów. Podpisa³a siê wiêkszo¶æ katolickich mieszkañców miasteczka.
Jakow Markus, lat 44, kupiec zbo¿owy. W stodole zgin±³ wraz z ¿on± Cywi± i dzieæmi: Chaimem Dowem oraz Necham±. To tylko jedna z ¿ydowskich rodzin, które zabito w lipcu 1941 roku w Jedwabnem. Nazwiska wszystkich ofiar odczytano w 75. rocznicê zbrodni.
- Chcemy pokazaæ, ¿e wszêdzie s± ludzie, dla których wolno¶æ jest wa¿na. Takiej Polski nie damy nikomu odebraæ. ¯±damy szacunku dla drugiego cz³owieka, poszanowania jego praw - mówi³ w niedzielê (28.02) w £om¿y Mateusz Kijowski, przewodnicz±cy Komitetu Obrony Demokracji.
Nie pojawili siê mieszkañcy Jedwabnego ani proboszcz pobliskiej parafii. Nie by³o przedstawicieli lokalnych w³adz. Jak co roku podczas obchodów mordu ¯ydów do Jedwabnego przyjechali przedstawiciele wyznaniowych gmin ¿ydowskich. Nie zabrak³o ksiêdza Wojciecha Lemañskiego.
Jedni mówi±, ¿e ¯ydów z Rajgrodu zaprowadzono do magla i tam dosz³o do zbiorowego mordu. Tak drastycznego, ¿e krew wylewa³a siê przez drzwi na ulicê. Inni mówi±, ¿e wszystko dzia³o siê w pobliskim lesie, gdzie 30 mê¿czyzn Polacy zabili szpadlami.
Copyright © Wyborcza sp. z o.o.
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)