Muzyka filmowa ze słynnych hitów kinowych zabrzmi w piątek (26.01) o godz. 19 w gmachu opery przy ul. Odeskiej. Koncert poprowadzi dyrygent Maciej Sztor, a wystąpią Orkiestra i Chór Opery i Filharmonii Podlaskiej (pod kierunkiem prof. Violetty Bieleckiej).
Usłyszymy słynne tematy muzyczne m.in. takich autorów jak John Williams ('Szczęki: Rekin', 'Park Jurajski', 'Star War'),
Hans Zimmer (Ostatni samuraj', 'Gladiator', 'Król Artur', 'Piraci z Karaibów'), Vangelis ('1492: Wyprawa do raju'), Howard Shore ('Władca Pierścieni: Drużyna Pierścienia').
Międzynarodowy skład artystów zgłębia zjawisko wszechobecnej inwigilacji i cenzury - na różnych poziomach, w różnych przestrzeniach życia, nie tylko publicznego. Co z ich doświadczeń wynika - w piątek (26.01) zobaczyć można w Galerii Arsenał (ul. Mickiewicza 2). Piątkowy wernisaż wystawy 'Globalna kontrola i cenzura' zacznie się o godz. 18, w sobotę (27.01) galeria zaprasza na oprowadzania kuratorsko-autorskie.
Współpraca z ZKM Karlsruhe
Zapowiada się bardzo ciekawa ekspozycja. Powstała dzięki ZKM Karlsruhe (Zentrum für Kunst und Medien - Centrum Sztuki i Mediów w Karlsruhe), współpracującym z naukowcami, dziennikarzami, aktywistami i artystami z około 20 krajów na całym świecie, jak też przy wsparciu ekspertów i organizacji, jak m.in.: German PEN Center, Chaos Computer Club czy Reporterzy bez Granic, oraz platform cyfrowych, m.in.: netzpolitik.org i WikiLeaks.
Kuratorzy - Bernhard Serexhe i Livia Nolasco-Rózsás zaprosili do wspópracy takich artystów jak: Hamra Abbas, Selma Alaçam, Halil Alt?ndere, Daniel G. Andujar, Osman, Bozkurt, James Bridle, Alice Cavoukdjian dite Galli, Michael Grudziecki, KIT - KASTEL, Fréderik Krauke, Marc Lee, Virginia Mastrogiannaki, Erik Mátrai, Chris Oakley, Ruben Pater, Dan Perjovschi, Ma Qiusha, R.E.P., Oliver Ressler, Bernhard Serexhe, Christian Sievers, Kota Takeuchi, Wilko Thiele, Ivar Veermäe, Alex Wenger & Max-Gerd Retzlaff.
Materiały prasowe Galerii Arsenał
- Wiedza to władza. Tę zaś dzierżą przede wszystkim ci, którzy kontrolują przepływ informacji. Dotyczy to zwłaszcza kultury cyfrowej, gdyż wszelka znajdująca się w globalnej sieci internetowej informacja może zostać zmanipulowana w sposób niekontrolowany. Przez długi czas możliwość korzystania z narzędzi cyfrowych budziła nadzieje na nowe formy demokratycznego uczestnictwa, ostatnio jednak nadużywa się ich jako doskonałego instrumentu do inwigilacji milionów ludzi - mówi kurator wystawy Bernhard Serexhe. - Prócz prowadzonej na masową skalę analizy metadanych komunikacyjnych, jak również masowego dostępu do danych osobowych mamy też do czynienia z nasileniem się mniej lub bardziej jawnej cenzury, która przyjmuje formę manipulacji lub uciszania. Gdy wzbudzanie strachu nie wystarczy, istnieje całe spektrum metod utajniania informacji: od utrudniania publikacji artykułów po porwania i zabójstwa dziennikarzy. Bycie zdanym na łaskę wszechpotężnej władzy kontroli i cenzury stało się conditio humana naszych czasów.
*wernisaż - pt., godz. 18
*oprowadzanie autorsko kuratorskie tłumaczone na język polski - sob., godz. 11, wstęp wolny
Najpierw film, potem spotkanie z aktorką Jowitą Budnik. W niedzielę (28.01) o godz. 16, w ramach Podlaskiej Akademii Kultury w kinie Forum, zobaczyć można pokaz filmu 'Ptaki śpiewają w Kigali'.
To ostatni wspólny film Joanny Kos-Krauze i Krzysztofa Krauze - powrót do tematu ludobójstwa w Rwandzie i intymny portret nieoczywistej relacji dwóch kobiet nim doświadczonych. Obok muzy Krauzów, Jowity Budnik (zagrała u nich m.in. w 'Papuszy' i 'Placu Zbawiciela', na ekranie lśni debiutantka Eliane Umuhire. W ub.r. za swoje kreacje obie aktorki otrzymały ex aequo Złote Lwy na Festiwalu Filmowym w Gdyni (nagrodzono je także na MFF w Karlowych Warach), film zaś w Gdyni zdobył Srebrne Lwy.
Fragment recenzji Anny Tatarskiej:
'Claudine (Eliane Umuhire) ocalała z rzezi Tutsi, ale straciła wszystkich bliskich. Anna (Jowita Budnik) to polska ornitolożka, współpracowniczka (czy tylko?) jej ojca, która uratowała Rwandyjce życie, wywożąc ją ze strefy ludobójstwa. Wspólne doświadczenie koszmaru Straty i przeżyta trauma powinny łączyć - a jednak na początku dzielą. Szczególnie, że Claudine wraz ze swoją wybawicielką ląduje w Polsce i oprócz konfrontacji z duchami przyjdzie jej także nieść brzemię codzienności.
'Ptaki śpiewają w Kigali' to opowieść o dwóch kobietach, które stanąwszy twarzą w twarz ze Śmiercią, usiłują znaleźć odwagę, by dalej żyć i, nie bez bolesnych potknięć, szukają odpowiedzi na pytanie: 'Jak?'. Tytułowe ptaki to symbol tego, co odeszło bezpowrotnie. Po masakrze została tylko cisza. Takie wytłumienie, brak przeszkadzajek, to znak rozpoznawczy tego filmu. To obraz niezwykle skupiony, wytrzymujący próbę spojrzeń, wrażliwy na wizualną symbolikę i mądrze, efektywnie ją wykorzystujący. Budnik i Umuhire tworzą postaci stłumione, skryte, złamane. W pamięć zapadają ujęcia operatorów - Wojciecha Staronia i Józefiny Gocman,, którym udało uchwycić się kruchość granicy między śmiercią a życiem. Fragmentaryczna narracja niekiedy zawodzi. Nie utrzymuje równego poziomu emocjonalnego napięcia, zdarza się jej dezorientować.
Setki opowieści, wspomnień, anegdot. Historie zabawne i dramatyczne. Z blisko 700 kart opasłego tomu wysypują się postaci, tak emocjonalnie opisane, że zdają się być na wyciągnięcie ręki. Nie ma już ich, nie ma też ich miasteczka. Ale przetrwali w kronikarskim zapisie - dzięki 'Księdze Pamięci Żydów Bielska Podlaskiego'. Promocja polskiego przekładu - w piątek (26.01) o godz. 17 w Centrum im. Zamenhofa.
Niezwykła to księga, absolutnie unikatowa. Choć wydana w 1975 roku, to polski czytelnik, dzięki uporowi kilku osób, dopiero teraz może wreszcie ją przeczytać w polskim przekładzie. Rzecz tym bardziej imponująca, że to pierwsza taka żydowska księga pamięci dokumentująca podlaską miejscowość, wydana po polsku.
Siedem lat pracy
Opasły zbiór tworzą wspomnienia ponad 60 dawnych żydowskich mieszkańców Bielska, którzy po wojnie spisali opowieści o rodzinnym mieście. Zapamiętanym czasem jak Arkadia, a czasem nie. To Bielsk w kształcie już dziś nie istniejącym, ale wrytym w ich pamięć na zawsze. Autorzy wspomnień wojnę przetrwali, bo wyjechali z Bielska i kraju na kilka, kilkanaście lat przed II wojną światową, albo też cudem udało im się przeżyć Holocaust w Polsce.
Po latach ich wspomnienia zbierały dwie organizacje bielskich Żydów: Ziomkostwo Polskie w Izraelu oraz United Bielsker Relief w USA. Chodziło o to, by zachować wspomnienie dawnego żydowskiego życia w miasteczku, nie pozwolić na zatarcie w pamięci jego mieszkańców. I by opowiedzieć o Zagładzie.
REPRODUKCJE AGNIESZKA SADOWSKA
Takich ksiąg pamięci po II wojnie światowej powstało mnóstwo - szacunki mówią o blisko 540 takich publikacjach dotyczących miejscowości znajdujących się w granicach II RP. Odnajdujący się po wojnie ich mieszkańcy, czasem jako jedyni z rodzin, stawiali sobie za najważniejszy cel zachowanie pamięci o swej małej ojczyźnie. I tak się też stało w przypadku mieszkańców Bielska Podlaskiego. Swoje wspomnienia spisywali w języku jidysz, hebrajskim oraz angielskim. A te złożyły się na 700-stronicową publikację, którą wydano w 1975 roku w Tel Awiwie.
Trzeba było jednak ciężkiej pracy wielu osób, zaangażowania i społecznikowskiej pasji, by wreszcie udało się 'Księgę Pamięci Żydów Bielska Podlaskiego' wydać w języku polskim. Trzeba było siedmiu lat pracy nad polskim wydaniem, przebrnięcia przez problemy finansowe, przekładu z trzech języków, pracy redaktorskiej (praca nad samą redakcją przekładu trwała rok) - aż w końcu się udało.
Księga (pod redakcją - Wojciecha Konończuka i Doroteusz Fionika) ukazała się właśnie nakładem Muzeum Małej Ojczyzny w Studziwodach, dzięki wsparciu finansowemu Urzędu Marszałkowskiego, Urzędu Miasta Bielsk Podlaski i Żydowskiego Instytutu Historycznego (co istotne - budżet udało się zmniejszyć m.in., dzięki temu, że dwójka redaktorów tomu - od początku pracowała społecznie.
REPRODUKCJE AGNIESZKA SADOWSKA
To przedsięwzięcie absolutnie unikatowe, jako że dotychczas w całości lub w wyborze ukazało się zaledwie kilkanaście polskich przekładów Ksiąg Pamięci. W przypadku Podlasia - to pierwsza. Bielska księga pamięci jest bowiem pierwszym tłumaczeniem tego typu, odnoszącym się do regionu. Jest też najobszerniejszą z wydanych dotychczas w Polsce.
Więcej o książce:
Galeria im. Sleńdzińskich (ul. Legionowa 2) zaprasza w piątek (26.01) o godz. 18 na wernisaż wystawy 'Erwin Axer. Stulecie urodzin. 1917-2017'. Ekspozycja upamiętnia słynnego reżysera, pisarza i wieloletniego dyrektora Teatru Współczesnego w Warszawie.
Wystawa przygotowana przez Narodowe Centrum Kultury w porozumieniu z Instytutem Teatralnym, Teatrem Współczesnym i Teatrem Narodowym, została przeniesiona do Galerii przy Legionowej 2 z warszawskiej Kordegardy. Na wystawie prezentowane są przede wszystkim zdjęcia z wybranych spektakli teatralnych Axera.
Teatr w trójwymiarze
- Autorem większości z nich jest klasyk powojennej fotografii, Edward Hartwig. Zdjęcia zostały wykonane techniką druku optycznego z wykorzystaniem odpowiednio perforowanego pleksi, dzięki czemu przedstawiony na nich świat teatralny możemy oglądać w trójwymiarze. Bohaterami tej opowieści są Axer oraz jego aktorzy, wybitne postaci polskiej sceny: Danuta Szaflarska, Barbara Krafftówna, Tadeusz Łomnicki, Wiesław Michnikowski, Mieczysław Czechowicz, Tadeusz Fijewski, Maja Komorowska, Zbigniew Zapasiewicz, Jan Englert, Piotr Fronczewski, Andrzej Łapicki i wielu innych. - zaprasza Ola Pacewicz z Galerii im. Sleńdzińskich. - Teatr Współczesny przy ul. Mokotowskiej w Warszawie, którym Axer kierował, przez wiele sezonów dysponował najlepszym zespołem aktorskim w Polsce.Zdaniem propagatorów dorobku artystycznego Erwina Axera, nie mniejsze znaczenie posiada jego twórczość literacka. Stąd obecność na wystawie broszur z wybranymi fragmentami esejów wybitnego reżysera, zaczerpniętymi z czterotomowego cyklu 'Ćwiczenia pamięci'.
Kuratorzy wystawy: Paweł Płoski, Michał Smolis
Kolejna okazja, by zobaczyć, co grają w Metropolitan Opera w Nowym Jorku. W sobotę (27.01) o godz. 18.55 w operze przy Odeskiej - transmisja z MET słynnej opery Pucciniego - 'Tosca'.
W tym samym czasie co widzowie w Nowym Jorku melomani w Białymstoku obejrzą nową, arcyklasyczną inscenizację Sir Davida McVicara. Przedstawienie w języku oryginału (włoskim) z napisami w języku polskim - trwa około 3,5 h (w tym 2 przerwy).
To historia śpiewaczki Florii Toski i zakochanego w niej malarza Cavaradossiego - zaplątanych w polityczne śledztwo okrutnego prefekta Scarpii.
W głównych partiach wystąpią: Sonya Yoncheva,Vittorio Grigolo i Željko Lucić. Orkiestrę poprowadzi Emmanuel Villaume.
Ona jedna i ich kilku - z trąbami, gitarą i perkusją. Do tego - mnóstwo energii, klimaty bałkańskie, hiszpańskie i jazzowe w jednym. Polsko-czeska orkiestra dęta Caravana Banda - zagra w sobotę (27.01) o godz. 20 w kawiarni Fama.
Od ponad trzech lat swoim musicalowym rozmachem i uliczną energią zespół podbija publiczność w Czechach, na Słowacji, w Niemczech i Polsce, a także w Brazylii. Muzycy objechali kilka festiwali, kończą też właśnie pierwszą autorską płytę 'Mezihra'. Ciekawe są ich inspiracje - kolektyw czerpie ze swoich korzeni, łączy kurpiowskie rytmy z czeskimi, albańskie z rumuńskimi, hiszpańskie z serbskimi.
Głos Magdy Navarette
- To melodie rodem z cygańskich opowieści, muzyki bałkańskiej, kurpiowskich zawijasów, rytmu flamenco. To orkiestra pełna egzotycznych instrumentów, utalentowanych, ekscentrycznych muzyków. Piosenki zespołu są zarówno genialne instrumentalnie, chwytliwe i oryginalnie zaaranżowane - zapraszają organizatorzy. - A do tego głos oraz taniec Magdy Navarrete. Z jednej strony śpiewa aksamitne bolera, z drugiej przeszywające nuty flamenco, wydobywa z siebie wiele różnych głosów. Żongluje rytmami, stylami, melodiami, ale ciągle pozostaje wierna swej pasji do muzyki świata. Potrafi trafić na tony niskie i wysokie, nucić przestrzeń między nimi, by za chwilę zaatakować dźwięki z całym swym temperamentem i energią.
Fama, sob., 20, bilety: 25 zł (w przedsprzedaży), 35 zł (w dniu koncertu.
Utwory giganta muzyki - Led Zeppelin - zabrzmią w niedzielę (28.01) o godz. 20.w Pubie Sześcian (ul. Warszawska 30).
A to za sprawą Pled Zepchlim - Led Zeppelin Tribute Band, zespół założony przez doświadczonych toruńskich muzyków ze znanych zespołów (Kobranocka, Nocna Zmiana Bluesa, Open Blues), zafascynowanych twórczością supergrupy Led Zeppelin.
Zagrają:
Łukasz Panfilak - wokal i gitara
Wiesław Kryszewski (Open Blues, Nocna Zmiana Bluesa) - gitara
Marcin Bobo Ryszewski - bas
Piotr Vysol Wysocki (Kobranocka) - perkusja
niedz., 20, bilety 30 i 40 zł
Lem! Cóż to była za postać! Nawet nie miał pojęcia, że jest pionierem futurologii. A przewidział tak wiele rzeczy. Jak to możliwe? I jaki wpływ na to miał jego życiorys? Zagadki wielkiego pisarza w swojej książce rozwikłuje Wojciech Orliński, autor biografii Lema: "Lem. Życie nie z tej ziemi" (wyd. Agora/Czarne). I opowie o nich na spotkaniu w poniedziałek (29.01) o godz. 18 w kawiarni Fama.
Spotkanie organizuje Gazeta Wyborcza i Białostocki Ośrodek Kultury w ramach cyklu "Z BOK-u literatury". Wieczór poprowadzi Michał Nogaś. Wstęp na spotkanie: 5 zł.
W lutym w ramach nowego cyklu zapraszamy na spotkanie z Wojciechem Jagielskim, w marcu z Maciejem Wichą, w kwietniu - z Magdaleną Grzebałkowską, w maju - z Filipem Springerem.
Wyprzedzał epokę
Orliński, dziennikarz "Gazety Wyborczej", już 10 lat temu napisał pierwszą książkę o Lemie - "Co to są sepulki" - encyklopedyczny przewodnik po twórczości pisarza. Dekadę później postanowił napisać biografię Lema "Życie nie z tej ziemi". Pisząc ją, zastanawiał się, jak wyglądałby świat, w którym zabrakłoby jego książek. I kim by mógł być Lem, gdyby nie musiał użerać się z systemem.
- Lem nie wiedział, że jest pionierem futurologii - kilkadziesiąt lat wcześniej snuł rozważania nad dziedzinami, które dzisiaj nazywamy nanotechnologią albo inżynierią genetyczną, albo transhumanizmem. Wiązał z nimi zresztą więcej obaw niż nadziei. Dziś czas już poważnie zastanawiać się nad ramami prawnymi funkcjonowania robotów - a on pisał o podobnych problemach w latach 50., 60. Niestety, nie bardzo mógł znaleźć równych sobie rozmówców - mówi Orliński.
Ile waży jamnik rubensowski
W swojej książce, korzystając z różnych źródeł Orliński wyjaśnia duże i małe, poważne i zabawne tajemnice z życia pisarza. - Jak Lem przeżył Holokaust? Czy kiedykolwiek uwierzył w komunizm? Dlaczego w 1945 roku porzucił intratną karierę spawacza? Jak się nauczył czytać po angielsku? Co sobie kupił za honorarium z Obłoku Magellana? O co chodziło w Solaris i dlaczego Andrzej Wajda w końcu jednak nie nakręcił ekranizacji? Jak korespondencyjna przyjaźń z Philipem K. Dickiem przerodziła się w nienawiść, w wyniku której Dick wysłał słynny donos na Lema do FBI? Co łączyło Lema z Karolem Wojtyłą? Czym się różniły pierwotne wersje Fiaska, Głosu Pana i Kataru od tego, co Lem ostatecznie wysłał wydawcy? Na czym polegała współpraca Lema z opozycją demokratyczną? Jaką tajemnicę skrywa szopa na zapleczu domu pisarza? Gdzie i kiedy Lem spróbował narkotyków i jakie miał przy tym doznania? Ile waży jamnik rubensowski? Jak w PRL wyglądał zakup samochodu, domu, "New York Timesa", wejściówki na Kasprowy Wierch, stacyjki do fiata czy marcepanowego batonika? I co to właściwie jest sztamajza? - jak piszą wydawcy (Agora i Czarne) - odpowiedź na wszystkie te pytania można znaleźć w książce.
Goście spotkania:
Wojciech Orliński (ur. 1969)
Dziennikarz, publicysta i pisarz, autor książek podróżniczych, fantastycznych i publicystycznych. Od 1997 pracuje w "Gazecie Wyborczej", gdzie pisze głównie na tematy związane z kulturą masową i internetem.
Znawca twórczości Stanisława Lema. Autor książki "Co to są sepulki? Wszystko o Lemie" (2007) - encyklopedycznego przewodnika po twórczości pisarza, a także jego biografii - "Lem. Życie nie z tej ziemi" (2017) i scenariusza do poświęconego Lemowi filmu dokumentalnego Borysa Lankosza "Autor Solaris". Jest także autorem książek "Ameryka nie istnieje" (2010), "Route 66 nie istnieje" (2012), "Sztokholm Stiega Larssona" (2013) oraz "Polska nie istnieje" (2015).
Michał Nogaś (ur. 1978)
Dziennikarz, w latach 2000-2016 związany z Programem III Polskiego Radia. W Trójce zajmował się kulturą. Był kierownikiem Redakcji Publicystyki, współtworzył Radiowy Dom Kultury, w piątkowe poranki rozmawiał na antenie z Wojciechem Mannem o nowościach książkowych. Współpracuje z "Tygodnikiem Powszechnym". Od listopada 2016 prowadzi cykle wideo o literaturze w serwisie internetowym "Gazety Wyborczej".
Wrócił ojciec marnotrawny, bo innego wyjścia nie miał... Ale nikt nie poczuł się lepiej. Gniew czekających eksplodował, rozlał się szeroko, wyzwolił frustracje. I ułożył w nieobliczalną historię, w której domowe piekiełko splata się z opowieścią o współczesnej Polsce. Świetny spektakl 'Odys, wracaj do domu' w weekend (26-28 stycznia) - grają studenci IV roku Akademii Teatralnej.
Nieustanna zmiana: emocji, języka, gatunku, tonacji - jest zresztą kluczowa w tym przedstawieniu. Tu nic nie jest stałe, tu nie ma chwili na odpoczynek i relaksacyjne siedzenie w fotelu. Studenci wraz z Marcinem Bikowskim (reżyser) i Marcinem Bartnikowskim (autor sztuki) trzymają widzów w nieustającym szachu. Wszystko mży, pulsuje, bije po uszach i oczach. Jest jak jazda z nieobliczalnym kierowcą.
Pełna recenzja:
Homerycka historia z hejtem w tle
Akademia Teatralna: 'Odys, wracaj do domu':
Najbliższe spektakle: 26 stycznia - godz. 20; 27-28 stycznia godz. 18
Spektakl trwa 90 minut.
Bilety - 20 zł, 15 zł (ulgowy). Rezerwacja biletów: telefonicznie (85) 74354 53 (codziennie w godz. 9-19).
BIAŁOSTOCKI TEATR LALEK
Białystok, ul. Kalinowskiego 1, tel. 085 742 50 33 www.btl.bialystok.pl
*Biegun (spektakl dla dorosłych) - sob., 17, niedz., 18
*Straszna Piątka - pt., wt., 9.30, sob.-niedz., 13
*Lampa Aladyna - pt., wt., 11.30, sob., 11, niedz., 13,
*Puszek - czw., 9.30,
*Opowieść wigilijna - czw., 11
TEATR DRAMATYCZNY
Białystok, ul. Elektryczna 12, tel. 085 741 57 40 (w weekendy - tel. 74 99 175) www.dramatyczny.pl
*Napis- pt., 17.30, sob.-niedz., 16
*Szalone nożyczki - pt., 20.30, sob.-niedz., 19
*Bajkowe poranki - niedz., 10.30
OPERA I FILHARMONIA PODLASKA
Białystok, ul. Odeska 1, www.oifp.eu.pl
* Zemsta nietoperza - sob., 19, niedz., 18 (gmach przy Odeskiej)
WIERSZALIN
Supraśl, ul. Kościelna 4, tel. 85 710 88 45
*Wykład - sob., 19
Recenzje spektakli: bialystok.wyborcza.pl
TAMTE DNI, TAMTE NOCE
*****
USA 2017 (Call Me by Your Name) Reż: Luca Guadagnino. Aktorzy: Armie Hammer, Timothe´e Chalamet, Michael Stuhlbarg, Amira Casar.
UIP
O uczuciu między dwoma młodymi mężczyznami. Ale to nie kino stricte gejowskie, a - zgodnie z intencją twórców - film, którego czyste spojrzenie na fenomen pożądania i bliskości ma potencjał jednoczenia pokoleń.
Północne Włochy, lato 1983. Do posiadłości profesora archeologii (Stuhlbarg) i jego żony (Casar) jak co roku na kilka tygodni przyjeżdża amerykański asystent. Tym razem jest to Oliver (Hammer), czarujący i otwarty dwudziestokilkulatek o klasycznie pięknej fizjonomii. Siedemnastoletni syn gospodarzy Elio (Chalamet), muzycznie utalentowany introwertyk i mól książkowy, początkowo przygląda mu się ze sceptycyzmem, który stopniowo wypiera fascynacja. Między mężczyznami kiełkuje romantyczna więź, która nabiera tym większej intensywności, im bliższy jest koniec wakacji.
'Tamte dni...' to trzecia po 'Jestem miłością' i 'Nienasyconych' część Trylogii Pożądania Guadagnina, jak sam twierdzi, najspokojniejsza.
Autorem scenariusza jest nagradzany James Ivory ('Okruchy dnia'), długo typowany na reżysera.
Film oparto na wydanej w 2007 r. powieści André Acimana pod tym samym tytułem, uznanej przez 'New York Timesa' za książkę roku. Choć obraz ma tu literacki rodowód, jego wizualne serce nie ginie w zalewie słów. Guadagnino jak niewielu współczesnych twórców potrafi opowiadać poprzez obraz, dźwięk, kolor. Jego wielozmysłowe kino wygląda z ekranu, pobudzając jednocześnie kilka zmysłów u widza. Dla niektórych to powód do zachwytu, ale znaleźliby się i tacy, których proustiański klimat jego opowiadań drażni. Sam Guadagnino odwołuje się do autora 'W poszukiwaniu straconego czasu', nazywając książkę Acimana 'dziełem o pamięci przeszłości i rozkoszowaniu się melancholią rzeczy utraconych'. Płynność, z jaką reżyser chwyta w filmowej materii nieoczywistość erotyczno-miłosnych gier i roszad, jest bezdyskusyjna. Nakręcone na taśmie filmowej 35mm 'Tamte dni...' to koronny dowód na jego unikalny talent.
Włoch z niezwykłym wyczuciem, zmysłowością i czułością śledzi zaloty dwójki bohaterów reprezentujących skrajnie odmienne postawy. Dla pochodzącego z rodziny liberalnych Żydów intelektualistów Elio uczucie do Olivera to droga do odkrycia siebie. Trudna, bo dziewicza, ale usłana rozumiejącymi spojrzeniami bliskich.
Hammer jako Oliver i Chalamet w roli Elio dopełniają się bez słów, zachwyty krytyki i rozmaitych gremiów są w pełni zasłużone. 'Tamte...' nie jest kinem stricte gejowskim, a filmem, którego czyste spojrzenie na fenomen pożądania i bliskości ma potencjał jednoczenia pokoleń. Filmy pozostają takie same, ale zmienia się oko, które na nie patrzy. Jako matka rocznego chłopca mogę mieć tylko nadzieję, że gdyby moje dziecko znalazło się kiedyś w takiej sytuacji, umiałabym dać mu takie wsparcie jak rodzice Elio swojemu synowi.
Anna Tatarska
FORUM
DUSZA I CIAŁO
****
Węgry 2016. Reż. Ildiko Enyedi. Aktorzy: Alexandra Borbely, Geza Morcsanyi, Reka Tenki
Miłość w rzeźni, czyli o romantycznym uczuciu w nieromantycznym otoczeniu.
Materiały prasowe)
50-letni Endre, dyrektor ekonomiczny 'fabryki mięsa', zwraca uwagę na nową pracownicę, znacznie od siebie młodszą kontrolerką jakości, Marię. Próby zbliżenia nie przynoszą jednak rezultatu: Maria jest osobą zamkniętą, niemal autystyczną, trzymającą wszystkich na dystans, w pracy - chorobliwie pedantyczną i sztywno trzymającą się regulaminów. Zresztą Endre to też raczej osobnik introwertyczny, gdzieś tam zraniony, samotniczy z natury. Sytuacja jest więc patowa, aż do chwili, gdy odkrywają, że oboje regularnie śnią ten sam sen..
Poetycki pomysł, ostentacyjnie lekceważący życiowe prawdopodobieństwo, ale w eklektycznej rzeczywistości filmu wcale nierażący. Węgierska reżyserka mówi w nim bardzo różnymi językami: językiem ekranowej liryki, językiem melodramatu, językiem absurdalnej komedii ? la Aki Kaurismaki. W mniej wprawnych rękach mógłby się rozsypać, do czego wszakże nie dochodzi - także dzięki konsekwentnej, lubiącej geometrię, konwencji fotografowania oraz bardzo dobrej grze obojga wykonawców.
Mamy tu również ostre kontrasty, co w filmie o takim tytule nie powinno skądinąd dziwić. Delikatność sąsiaduje z okrucieństwem. Ów wspólny, powtarzający się sen - jeleń i łania idą przez pokryty śniegiem las - jest idylliczny jak bożonarodzeniowa pocztówka. A wkrótce potem wkracza brutalna rzeczywistość i oglądamy scenę, w której - metodycznie i przerażająco mechanicznie - zabija się w rzeźni krowę. Zarówno dla wegetarian, jak i tych mięsożerców, którzy nie chcą wiedzieć, w jaki sposób żywe stworzenie zamieniło się w kawałek befsztyka, nie będzie to przyjemny widok. Pewno zresztą dla nikogo.
Jest to dziwny film, ale za wszystkimi jego osobliwościami kryje się prosta i stara jak świat historia o dwóch samotnych duszach błąkających się po nieprzyjaznym świecie. I mających w dodatku trudności w odszukaniu siebie. Endre i Maria są w sobie zakochani, ale nie potrafią - zwłaszcza Maria, Endre jest 'normalniejszy' - przełamać wewnętrznych blokad, uniemożliwiających wyrażenie swojego uczucia. A gdy wreszcie zaczynają o nim rozmawiać, to tak jak o problemie, który trzeba wspólnie rozwiązać.
Niecodzienny i nieschematyczny film, melancholijny, podszyty egzystencjalną rozpaczą, a zarazem na swój sposób zabawny. Można go na upartego oglądać jako komedię romantyczną, ale taką, w której słowo 'romantyczna' traktowane jest na serio.
Paweł Mossakowski
FORUM
KSIĘŻYC JOWISZA
***
Węgry/Niemcy/Francja 2017, Reż. Kornel Mundruczo Aktorzy: Merab Ninidze, Zsombor Jeger
Młody Syryjczyk Arial wraz ze swoim ojcem przeprawiają się przez granicę serbsko-węgierską.
Uciekając przed strażnikami, Ariel zostaje postrzelony w pierś, ale zamiast umrzeć, zaczyna. fruwać. Może więc jednak umarł i zamienił się w anioła? Jego nadprzyrodzone umiejętności fascynują dr. Sterna, lekarza w obozie dla uchodźców, który wywozi go do Budapesztu i zaczyna tam organizować występy dla bogatych pacjentów. A śladem Ariela podążają policja i służby.
To popis utalentowanego operatora, Marcella Reva: jego zdjęcia, zrobione najwyraźniej za pomocą dronów, są naprawdę oszałamiające.
pmoss
FORUM
CZAS MROKU
****
Wielka Brytania, 2017, reż. Joe Wright. Aktorzy: Gary Oldman, Ben Mendelsohn, Kristin Scott Thomas, Lily James
Jack English
Wspaniały Gary Oldman jako Winston Churchill w obliczu najtrudniejszej decyzji.
Maj 1940 roku. Wobec rosnącej krytyki wywołanej serią klęsk, rząd Chamberlaina podaje się do dymisji. 'O nie!', 'Tylko nie on!' - daje się słyszeć pomruk, kiedy konserwatyści zrozumieją, że opozycja zaakceptuje tylko jednego kandydata na premiera. Już pierwsze spotkanie z Winstonem Churchillem tłumaczy ich reakcje. Poznajemy podstarzałego polityka, sarkastycznego i apodyktycznego, który dla wielu wydawał się skończony: mamrocze, popala cygaro za cygarem, whiskey pije już do śniadania. A jednak reżyser Joe Wright pozwala nam dostrzec w tej postaci nie tylko człowieka, który na przestrzeni nadchodzących tygodni dojrzeje do roli przywódcy, ale wręcz zbawcę Europy.
Ledwie premier zostaje zaprzysiężony, a 'koledzy' z partii już rozważają, jak się go pozbyć. 'Nie umie nawet wymówić słowa pokój' - oburzają się zwolennicy podjęcia rozmów z nazistami. Churchill ani myśli negocjować, gdy trzyma głowę w paszczy tygrysa.
Gary Oldman postawił w tej roli wszystko na jedną kartę i ma spore szanse na Oscara. Brytyjski aktor zlewa się z bohaterem, próbując oddać jego wątpliwości oraz słabości, tworzy kreację na granicy groteski, ale w swojej szarży nie zapomina o szczegółach, drobnych gestach przebijających spod warstw sztucznej skóry niezbędnej do charakteryzacji. Obserwujemy, jak krąży w labiryncie klaustrofobicznych korytarzy i pomieszcze kompleksu, gdzie pracował gabinet wojenny. Dosłownie uwięziony w kadrze, prawie nie wychodzi z półmroku. 'Czas mroku' to mozaika płomiennych przemów i słownych potyczek. Świetnie wypadają rozmowy Churchilla z Jerzym VI (Ben Mendelsohn).
Historia pozostawia pewien niedosyt. Opowieść zdaje się płynąć nazbyt lekko, upraszczając sytuację oraz skomplikowany charakter głównego bohatera, zadowalając się figurą niezłomnego męża stanu w ciele zdziwaczałego wieloryba.
Ale też, choć niedoskonała, może rozbudzić w was fascynację Churchillem.
Piotr Guszkowski
HELIOS
PODATEK OD MIŁOŚCI
****
Polska (2018). Reż. Bartłomiej Ignaciuk. Aktorzy: Grzegorz Damięcki, Aleksandra Domańska, Roma Gąsiorowska
Fot. Robert Pałka / Kino Świat
Przez zeznanie podatkowe do serca? Na tle rodzimej konkurencji ta komedia wypada więcej niż przyzwoicie.
Gdy oskarżony o nadużycia Marian zobaczy za urzędniczym biurkiem Klarę, zrozumie, że ma poważny problem. W końcu jego los spoczywa w rękach dziewczyny, którą poprzedniego wieczoru próbował poderwać, ale zamiast tego skutecznie do siebie zniechęcił. Jest przekonany - i słusznie, że ambitna inspektorka kontroli skarbowej mu nie odpuści. Dlatego próbuje ratować się w niekonwencjonalny sposób: utrzymuje, że jest. facetem do towarzystwa. Klara ani myśli w to wierzyć. Jednak zybko odkrywa, że Marian nie jest taki zły, jak się wydawał.
Warto docenić sam pomysł, że skarbówka potrafi okazać petentowi serce. Zmiana otoczenia służy konwencji. Poza tym 'Podatek.' nie rozgrywa się w wymuskanych apartamentach z widokiem na centrum Warszawy. Niby nic, a robi różnicę.
Tak jak Aleksandra Domańska wypadająca o niebo lepiej niż w 'Volcie'. Może to kwestia towarzystwa? Grzegorza Damięckiego, który przez lata otrzymywał głównie teatralne wyzwania, kino wydaje się odkrywać na nowo. I słusznie: to aktor wszechstronny, nietuzinkowy, o hollywoodzkim uroku. W 'Belfrze' i 'Watasze' przypomniał, że ma zadatki na czarne charaktery, teraz z łatwością wchodzi w buty amanta. Jednak postać, w którą się wciela, potraktowano w nie do końca oczywisty sposób.
Inaczej sprawa ma się z fabułą. Po drodze zaliczamy obowiązkowe punkty programu określone wymogami gatunku i TVN-owskiej produkcji. Dlatego, kiedy dorośli nie potrafią się dogadać, do akcji musi wkroczyć nad wiek rozumna dziewczynka itd. Na szczęście twórcy szukają humoru - także w typach postaci (Roma Gąsiorowska jako koleżanka z urzędu nieustannie coś je), który nie obrażałby inteligencji widza. Scenarzyści sprawnie rozwijają relację pomiędzy bohaterami, a aktorzy zapewniają minimum chemii. To wystarczy, by zainteresować widza. Co łatwo mogło zamienić się w głupawy rom-kom o niepoprawnym podrywaczu (miałbym nawet tytuł - 'Och, Maniek!'), okazuje się wdzięczną opowiastką w myśl przysłowia 'kto się lubi, ten się czubi'. Miłe zaskoczenie.
Piotr Guszkowski
HELIOS
WSZYSTKIE PIENIĄDZE ŚWIATA
****
USA 2017 (All the money in the world;) Reż. Ridley Scott. Aktorzy: Michelle Williams, Mark Wahlberg, Christopher Plummer, Romain Duris, Charlie Plummer
Monolith Films
Sprawnie zrealizowana, nawiązująca do faktów historia porwania wnuka naftowego potentata. Film głośny także ze względu na kontrowersje towarzyszące mu w ostatnich tygodniach zdjęć.
Mało brakowało, a jeden z poważnych oscarowych kandydatów nie zdążyłby z premierą na tegoroczne rozdanie. A wszystko z powodu ciężkich oskarżeń o molestowanie, kosztownych dokrętek i personalnych konfliktów.
'Wszystkie pieniądze' miały zadebiutować przed publicznością 16 listopada na prestiżowym AFI Festival. Jednak pod koniec października wybuchła afera wokół grającego rolę J. Paula Getty'ego Kevina Spacey (oskarżono go o molestowanie chłopców i mężczyzn). By nie zatopić drogiego statku z kursem na nagrody, produkcja szybko zdecydowała się pozbyć domniemanego seksualnego agresora z ekipy. Premierę odwołano i zarządzono dokrętki.
Między 20 a 29 listopadem ubiegłego roku weteran Christopher Plummer w ekspresowym tempie zagrał rolę Getty'ego od początku.
Mimo wcześniej wygłaszanych na cześć Spaceya peanów reżyser Ridley Scott wydawał się zadowolony. Ponoć od początku widział Plummera w tej roli, ale został przekonany, by obsadzić kogoś komercyjnie atrakcyjniejszego. Teraz ze Spaceya zostały u Scotta tylko tyły. Jego plecy widać w kilku grupowych ujęciach, które były zbyt kosztowne, by je powtarzać.
Konieczne przeróbki i tak podniosły koszt produkcji z 40 do 50 milionów dolarów. I na tym etapie nie udało się uniknąć kontrowersji - ponoć Mark Wahlberg za dodatkowe dni zdjęciowe dostał półtora miliona dolarów, podczas gdy na konto Michelle Williams wpłynęło ledwie tysiąc.
Ostatecznie aktor wpłacił dodatkową gażę na rzecz walczącego z molestowaniem ruchu Time's Up. Przelew podpisał imieniem swojej partnerki. Udało się ocalić będącą warunkiem do startu po nagrody grudniową datę premiery. To Williams, choć zarobiła mniej, dostała nominację do Złotego Globu, podobnie Plummer i Scott. Wahlberg musiał obejść się smakiem.
Film jest adaptacją popularnej książki Johna Pearsona, opisującej burzliwe losy zamożnych dziedziców J. Paula Getty'ego. Scenarzysta David Scarpa oczywiście historię podkolorował, dorzucił parę kontrowersji, postawił kilka znaków zapytania.
Twórcy skupiają się na słynnym porwaniu jego wnuka, Johna Paula Getty'ego III, z 1973 roku, i walce, jaką matka chłopaka stoczyła z naftowym potentatem, by ten pomógł w uwolnieniu uprowadzonego.
Getty pierwotnie odmówił wypłacenia okupu, którego zażądali mafiosi z Kalabrii. Ponoć nie chciał ustanawiać precedensu, do tego z informacji jego współpracowników mogło wynikać, że chłopak sam współorganizował akcję, by wyciągnąć od dziadka trochę forsy. A może stary Getty był po prostu cholernym sknerą i socjopatą, traktującym rodzinę jak aktywa, skoro dopiero pokrwawiona przesyłka z fragmentem ciała dziedzica zmusiła go do działania?
Ridley Scott pozwala widzowi rozważyć wszystkie te opcje. Energia, z jaką prowadzi opowieść, pozwala zapomnieć, że twórcy w tym roku stuknęła osiemdziesiątka.
Zresztą we 'Wszystkich pieniądzach...' starsi panowie rządzą: obsadzony w ostatniej chwili Christopher Plummer jako Getty jest bezbłędny. Odnajduje się w mroczno-groteskowym klimacie, a jego interpretacja to miks okrutnika mizantropa i racjonalnego patriarchy, chroniącego dzieło życia w imię wyższych wartości. Gdyby nie towarzyszący jego pojawieniu się w produkcji rozgłos, nikomu nie przyszłoby do głowy, że zastąpił kogoś w ostatniej chwili.
Również Williams doskonale odnajduje się w - znacznie rozbudowanej na potrzeby filmu - roli matki lwicy, wykształconej kobiety, która w pakiecie z eksmężem hulaką dostała teścia milionera-socjopatę.
Najmniej przekonywająco wypada Wahlberg w roli byłego agenta, który staje się obrońcą uciśnionych.
Podobnie jak stereotypowo rozegrana postać jednego z porywaczy, granego przez Romaina Durisa 'Cinquanty'. Dobry brutal był w tym równaniu konieczny, by popychać do przodu akcję i niuansować fabułę, dostał więc twarz popularnego Francuza. To role skrojone typowo pod potrzeby filmowej dramaturgii.
Film 'Wszystkie pieniądze świata' nie unika pewnych raf. Momentami zbyt wczuwa się w swój moralizatorski kostium paraboli o wartościach. Bywa naiwny, sięga po zbyt wiele stereotypów, nie wybiega poza klasyczny repertuar narracyjnych chwytów. Nie próbuje badać natury czasów, które obfitowały w podobne historie. Patrzy na postacie i działania, krok po kroku, i komentuje. Można marudzić, kręcić nosem, ale nie za mocno.
Scott - z pomocą świetnego operatora Dariusza Wolskiego - stworzył przede wszystkim sprawnie zrealizowany, wartki film, który ogląda się z zaangażowaniem, uwagą i przyjemnością. Ze względu na niezwykłą historię, która mu towarzyszy, już ma swoje miejsce w historii. I wydaje się, że godnie je wypełnia.
Anna Tatarska
HELIOS
GNOMY ROZRABIAJĄ
***
Kanada 2017 (Gnome alone) Reż. Peter Lepeniotis Głosów użyczają: Natalia Jankiewicz, Miłosz Konkel, Jerzy Stuhr, Olaf Lubaszenko
Materiały prasowe Gutek Film
Bardzo przeciętna animacja o samotnej dziewczynce, ogrodowych skrzatach i wspólnym ratowaniu świata.
Matka Elki bez przerwy przeprowadza się z miejsca na miejsce, w związku z czym dziewczynka nie może się z nikim trwale zaprzyjaźnić. Na dodatek ich ostatni dom wygląda jak z horroru. Okazuje się jednak, że w środku zamiast duchów i wampirów mieszkają Gnomy, poczciwe ogrodowe krasnale. Gnomy też, wbrew tytułowi, wcale nie rozrabiają, a strzegą Ziemi przed inwazją żarłocznych istot z innego wymiaru, zwanych Trogami.
Mocno eklektyczna jest rzeczywistość tego filmu. Z jednej strony mamy tu realistycznie (choć bardzo schematycznie) ukazywany świat współczesnych nastolatków, z ich koszmarnym żargonem, manią SMS-owania i robienia selfie. Gdzie podziwia się niezbyt lotnych umysłowo sportowców, a gardzi 'nerdami' w okularach. Z drugiej - wzięte ze starożytnych mitów krasnale. Z trzeciej - nowoczesne fantasy, z portalami prowadzącymi do innych wymiarów i zagrożeniem ze strony pozaziemskich istot.
Jak dla mnie słabo się to wszystko klei. A od strony fabularnej jest tak naiwne, jakby było przeznaczone dla małych dzieci, podczas gdy bohaterowie są w wieku wczesnogimnazjalnym.
Inny problem polega na tym, że owe niby-straszliwe Trogi, fioletowe kulki z wybałuszonymi oczami i wyszczerzonymi zębami, będące uproszczoną wersją Mike'a Wazowskiego z 'Potworów i spółki', nie wzbudzają specjalnego przerażenia i nawet młodszym dzieciom trudno będzie uwierzyć w śmiertelne niebezpieczeństwo grożące z ich strony. I po co ta, wzięta z Hollywood, gigantomania celów? Czy jeśli w co dziesiątym filmie amerykańskim chodzi o ocalenie ludzkości, to identycznie musi być w kanadyjskiej animacji?
Szkoda natomiast, że twórcy filmu nie biorą przykładu ze swoich amerykańskich kolegów, jeśli idzie o wizualną jakość filmu - w porównaniu z wycyzelowanymi animacjami Pixara czy Disneya 'Gnomy...' wyglądają jak dzieło półamatorskie.
Stosunkowo najlepszy jest wątek szkolny: osamotniona Elka zadaje się z trzema 'rządzącymi opinią', okropnymi dziewczynami, a odrzuca autentyczną przyjaźń ww. 'nerda', mieszkającego w sąsiedztwie Leona. Czy jednak jasny i pedagogicznie pożyteczny przekaz jest wystarczającym powodem, aby iść do kina?
Paweł Mossakowski
HELIOS
WIĘZIEŃ LABIRYNTU. LEK NA ŚMIERĆ
USA 2018. Reż. Wes Ball. Grają: Dylan O'Brien, Kaya Scodelario.
Trzecia, ostatnia część popularnej młodzieżowej sagi.
Grupa zbiegłych Streferówn wyrusza na straceńczą misję. Warunkiem ocalenia przyjaciół jest wdarcie się do Ostatniego Miasta i przejście zabójczego labiryntu.
AT
HELIOS
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze