Morskich wybrzeży w pobliżu dostatek. Którędy na bałtyckie plaże [MAPY]

'Morza szum, ptaków śpiew, biała plaża pośród drzew' - nucono onego czasu w filmowym klasyku. Pieśń owa szczególnego wymiaru nabiera latem; wyjazdy nad białe, bałtyckie plaże są jedną z tradycyjnych wakacyjnych rozrywek. Z plażami tymi szczególnie czuć się powinni związani mieszkańcy Podlaskiego. Wszak ich województwo należy do Konferencji Peryferyjnych Regionów Nadmorskich. Więcej - jesienią tego roku Białystok gościć będzie walne zgromadzenie tej szacownej, międzynarodowej organizacji. Ale zostawmy urzędników i międzynarodowe organizacje. Lubimy jeździć nad morze, bo nad morzem jest po prostu fajnie. Smażona rybka, zimna woda, dzikie róże na wydmach, czy drobny biały piasek wciskający się w różne zakamarki, to doznania niepodrabialne. Nie zastąpi ich plaża, jaką onego czasu chciał na białostockim placu Inwalidów Wojennych usypać tutejszy urząd miasta, nie zastąpią najfajniejsze nawet kąpieliska w Dojlidach.

I nie muszą, bo nad morskie plaże mamy naprawdę blisko. I to nie tylko polskie. Z Białegostoku do Gdańska jest tak samo daleko jak na Litwę. Na Łotwę jest niewiele dalej, najbliżej zaś - do Obwodu Kaliningradzkiego. Generalnie, jeśli chodzi o podróż samochodem, z niektórych części Podlaskiego nad morze dojechać można w nieco ponad 3 godziny. To niewiele więcej, niż potrzeba na podróż do Warszawy.

Polskie wybrzeże liczy sobie 770 kilometrów i w uproszczeniu sięga od Świnoujścia po Krynicę Morską. Mamy na nim wysokie klify, parę typowo bałtyckich wysp, kilka mierzei i zalewów, ale przede wszystkim najszersze i najpiękniejsze plaże na świecie. Z punktu widzenia mieszkańców Podlaskiego, biorąc pod uwagę jakość polskich dróg, wyprawa gdzieś dalej niż na wysokość Łeby, to logistyczno-transportowy koszmar. Rozważając wyjazd w tamtym kierunku warto się poważnie zastanowić, czy jednak nie wybrać Chorwacji. Nad Adriatyk bowiem jest nieco tylko dalej niż do Świnoujścia, a prowadzą tam nieporównywalnie lepsze drogi. Ponadto mamy gwarancję ciepłej wody i słonecznej pogody. No i lokalne wina są lepsze. Nie ma też nad Jadranem wszędzie wciskającego się piasku.

Kto chce jechać do Chorwacji, do wyboru ma kilka dróg. Ta najpopularniejsza to: najpierw do Warszawy, potem 'jedynką' do polsko-czeskiej granicy, dalej do granicy czesko-austriackiej w malowniczym Mikulowie, następnie przez Wiedeń do Słowenii i dalej do Zagrzebia. A potem, to gdzie tam komu potrzeba. Jedni wolą plaże Istrii, inni skaliste wybrzeże Dalmacji.

Pozostańmy jednak nad Bałtykiem, bo nie dzięki położeniu w pobliżu Adriatyku Podlaskie należy do Konferencji Nadmorskich Regionów Peryferyjnych. Stąd siłą rzeczy najbliżej jest do wschodnich rejonów polskiej części najmniej słonego morza na świecie. Czyli ograniczonej Półwyspem Helskim Zatoki Gdańskiej oraz awenów wokół Mierzei Wiślanej. Mało tu morza otwartego, ale dzięki temu woda jest cieplejsza. Zatoka Pucka to Mekka windsurferów i tych co lubią pływać z latawcem. Gdynia, Gdańsk a ostatnio także Sopot to ważne porty żeglarskie.

Coraz popularniejszy wśród żeglarzy staje się też Zalew Wiślany. A na oddzielającej go od Bałtyku mierzei wciąż jeszcze można znaleźć niezatłoczone w sezonie plaże. Jest tu co robić także poza plażami. Gdańsk to miasto pełne zabytków, zabytków nie brakuje też na zapleczu Zatoki, w delcie Wisły. Odbudowywana starówka Elbląga, czy zamki w Malborku, Gniewie i Kwidzynie zawsze warte są odwiedzenia.

Jadący z stolicy Podlaskiego do Gdańska wybierają zazwyczaj jedną z trzech dróg. Każda z nich ma swoją specyfikę i przed wyborem dobrze się dokładnie zastanowić, czego się tak naprawdę chce i co się na drodze lubi. Każda z opisywanych przez nas tras ma wspólną pierwszą część, do leżącej nad Narwią Łomży. Docieramy tam: 'ósemką' do Jeżewa, następnie drogą krajową nr 64 do Łomży.

W wariancie pierwszym, najkrótszym, stamtąd wyjeżdżamy drogą wojewódzką nr 645. Najpierw w Nowogrodzie znów przekraczamy Narew, potem przejeżdżamy przez Łyse i docieramy do stolicy Zielonych Kurpi, czyli Myszyńca. Stamtąd jedziemy dalej drogą krajową nr 53, przez Rozogi i Szczytno, do Olsztyna.

Ze stolicy Warmii i Mazur drogą wojewódzką nr 527 kierujemy się przez Morąg do Pasłęka. Tam zaś wjeżdżamy, na prowadzącą obrzeżami Elbląga i przez Nowy Dwór Gdański, do samego Gdańska, krajową siódemkę. Nieliczne jej fragmenty to dwujezdniowa ekspresówka, jedyna jaką będziemy mieli okazję jechać podczas całej drogi.

Ta trasa jest najkrótsza, liczy sobie 380 kilometrów. Jest też jednak najbardziej wymagająca technicznie. Stan części dróg wojewódzkich pozostawia bardzo wiele do życzenia. Odcinki prowadzące przez Warmię są zaś typowo warmińskie. To wąskie, kręte, obsadzone wiekowymi drzewami aleje.

View Nad morze przez Szczytno, Olsztyn i Morąg in a larger map

O 17 kilometrów dłuższa, ale oferująca zdecydowanie mniej emocji, jest trasa na której w Szczytnie zamiast udać się do Olsztyna, pojedziemy krajową 58 do Olsztynka. Ona też jest kręta i nie za szeroka, ale drzewa rosną zdecydowanie dalej od skrajni. A  w Olsztynku czeka na nas krajowa siódemka.

Na razie to plac budowy. Ale szanse na to, że jeszcze w sierpniu ponad połowa z 100 kilometrów między Olsztynkiem a Elblągiem przedzierzgnie się w rasową ekspresówkę, są niemałe. Na odcinkach między Kalskiem a Miłomłynem i Olsztynkiem a Załuskami drogowcy ewidentnie finiszują. Już teraz jedzie się tam jedną z nitek przyszłej drogi dwujezdniowej, a to co zostało do zrobienia, to kosmetyka - umacnianie skarp i stawiania znaków.

View Nad morze przez Szczytno, Olsztynek i Ostródę in a larger map

Kto bardzo nie lubi warmińskich dróg a ceni sobie święty spokój i puste szlaki, powinien się zdecydować na wariant najdłuższy, przez Mławę. Tradycyjnie już podróż zaczynamy od dotarcia do Łomży. Stamtąd udajemy się drogą krajową nr 61 do Ostrołęki, gdzie warto zakręcić szczelnie okna a nawiew w samochodzie przestawić na obieg zamknięty. Zakłady celulozowe bowiem śmierdzą zawsze tak samo, niezależnie od pory roku. Kilka kilometrów za Ostrołęką, tuż za mauzoleum bitwy z 1831 roku, skręcamy w prawo w drogę wojewódzką nr 544. Nią zaś przez Przasnysz i Grudusk docieramy do Mławy.

Nie jest odcinek malowniczy krajobrazowo, droga nie należy do najrówniejszych, nie brak też na niej zakrętów. To czego natomiast brak, to ruchu samochodowego. Można przejechać z Ostrołęki do Przasnysza mijając z naprzeciwka dosłownie 10 pojazdów. W Mławie wjeżdżamy oczywiście na krajową siódemkę. Cała trasa liczy sobie 420 kilometrów.

View Nad morze przez Ostrołękę i Mławę in a larger map

Jeśli ktoś ma dużo czasu i fantazji, może się nad Zatokę Gdańską wybrać drogą wodną. I to z samego Białegostoku. Tyle że na odcinku między centrum miasta a Fastami, gdzie rzeka Biała wpada do Supraśli, to tylko po mocnych deszczach i raczej na materacu lub pontonem. Ze wspomnianych już Fast kierujemy się z prądem do pobliskiej Narwi, a tą, m.in. przez malowniczy Tykocin, czy miejsce ostatniej bitwy kapitana Raginisa, czyli Wiznę, do Łomży. Tu rzeka staje się już na tyle duża i głęboka, że z napędzanej siłą ludzkich mięśni jednostki, czyli np. kajaka, można przesiąść się wygodną, mieszkalną łódź motorową. To nie żart - są na rynku jachtowych czarterów firmy, które umożliwiają wypożyczenie takiej zabierającej kilka osób, wyposażonej w kuchnię i toaletę jednostki, również w Łomży. Do sterowania takim statkiem, który zużywa około 2 litrów benzyny na godzinę i rozwija prędkość do 15 km na godzinę nie potrzeba żadnych uprawnień.

Z Łomży przez Ostrołękę, mijając po drodze ujście prowadzącej do Krainy Wielkich Jezior Mazurskich Pisy, docieramy do Zalewu Zegrzyńskiego. Następnie  kanałem Żerańskim do warszawskiego Żerania. Tam wpływamy na królową polskich rzek Wisłę. A tą, przez Płock, Włocławek Toruń i Tczew do Przegalina, cały czas z prądem. Jeszcze krótkie śluzowanie na Martwą Wisłę, jeszcze most pontonowy w Sobieszewie i skręcając za Polskim Hakiem w lewo, wpłyniemy majestatycznie na Motławę, na gdańską starówkę. Długość trasy to około 700 kilometrów, czas potrzebny do jej pokonania liczymy w tygodniach.

Wodą można dotrzeć także na litewskie wybrzeże, nie mniej atrakcyjne i równie bliskie jak wybrzeże polskie. Bliskie jeśli mowa o drodze lądowej. Kanałami i rzekami podróż do Neringi to wyzwanie jeszcze większe, niż podróż wodą do Gdańska. Cała trasa liczy grubo ponad 800 kilometrów. Zaczynamy jak i poprzednio w Białymstoku, na materacu. Aż do okolic Wizny płyniemy tak, jak do Gdańska. Tam jednak, zamiast płynąć Narwią w dół, udajemy się wpadającą w nią Biebrzą, pod prąd. Przez jedne z największych w Europie bagien, docieramy do Kanały Augustowskiego a tym, po wielu śluzowaniach, do Niemna, na Białorusi. Cały ten odcinek musimy pokonać zdając się na siłę własnych rąk. Biebrza to na terenie tamtejszego parku narodowego strefa ciszy, podobnie rzecz ma się z Kanałem Augustowskim. Niemnem płyniemy powoli i spokojnie, jak zubożała szlachta zagrodowa z powieści Elizy Orzeszkowej, oczywiście z prądem.

Uważając na piaszczyste odkosy i przemiały opuszczamy Białoruś, wpływając na Litwę. Mijamy Kowno, z jego zamkiem na cyplu i lipowymi alejami. Kilometr za kilometrem, patrząc jak tych kilometrów robią się setki, powoli zbliżamy się do Bałtyku. W międzyczasie na lewym brzegu z Litwy robi się rosyjski Obwód Kaliningradzki. W ten sposób docieramy nad Zalew Kuroński, tuż nad Półwyspem Sambijskim. A stamtąd już do litewskiej Neringi jest już przysłowiowy rzut beretem przez zalew.

Na pokonanie tej trasy kilku tygodni może nie wystarczyć.

To propozycja dla tych, którzy nad zatłoczone plaże przedkładają ciszę i kontakt z przyrodą. Z Białegostoku wyruszamy na północ, w stronę granicy litewskiej i przejścia w Budzisku. To w sumie najgorszy odcinek trasy. Krajową 'ósemką' ciągną niemal non stop kawalkady tirów. Dojazd do granicy - w zależności od zatłoczenia drogi - zajmuje około 2-2,5 godziny. Później czeka nas przeskok do Kowna. Warto pamiętać, by trzymać się dozwolonej prędkości, bo litewska drogówka nie stosuje taryfy ulgowej w stosunku do tych, którzy lubią przycisnąć trochę mocniej pedał gazu.

Jeśli dysponujemy czasem, powinniśmy przespacerować się choć przez stare miasto położonego u zbiegu Wilii i Niemna Kowna. Warto tu zobaczyć ruiny zamku, kilka kościołów oraz kamienic. Jeśli zatrzymamy się w Kownie na dłużej, godne odwiedzenia jest też Nowe Miasto, klasztor kamedułów w Pożajściu oraz okolice - zamki i grodziska ciągnące się wzdłuż Niemna. Za Kownem wskakujemy na autostradę. Do Kłajpedy mamy stąd około 210 kilometrów - przejedziemy je w dwie godziny (dozwolona prędkość właściwie na całej długości to 130 km/h, gdzieniegdzie musimy zwolnić do 110 km/h).

Bazę możemy urządzić w Kłapedzie. Niedaleko stąd do Pałangi - największego chyba kurortu na Litwie. jest to jednak jeden wielki 'disneyland' z całą turystyczną tandetą, który nie różni się niczym od miasteczek nad polską częścią Bałtyku. Znacznie ciekawszym rozwiązaniem jest przedostanie się na drugi brzeg Zatoki Kurońskiej - na Mierzeję Kurońską. To wąski pas ziemi - podobny do naszego Helu czy Mierzei Wiślanej - ale znacznie mniej zadeptany przez turystów. Największą atrakcją są wydmy osiągające wysokość ponad 50 metrów! Ale ciekawe są też urokliwe wioski rybackie połączone w jedne organizm miejski zwany Neringą - z Nidą oraz Juodkrante na czele. Odległość z Białegostoku - 450 km, czas przejazdu bez przerw około 5,5 godziny.

Więcej na: www.visitneringa.lt oraz na www.neringa.lt

View Na Mierzeję Kurońską in a larger map

Już Litwa była propozycją dla tych, którzy cenią sobie spokój. A Łotwa? To dopiero prawdziwe pustkowie! Naszym celem jest półwysep Kolka. Jeśli spojrzymy na mapę Łotwy zobaczymy go od razu. To miejsce, które rozdziela wody Bałtyku i Zatoki Ryskiej. Z Białegostoku jedziemy tu przez Kowno. Następnie ruszamy w stronę miasta Poniewież, skąd przez Bauskę (to już na Łotwie) dotrzemy do Rygi. Zanim bowiem dojedziemy na Kolkę grzechem byłoby nie zatrzymać się w łotewskiej stolicy. Dwa dni wystarczą nam, by obejrzeć średniowieczne Stare Miasto oraz zabudowane głównie secesyjnymi kamienicami z przełomu XIX i XX wieku Nowe Miasto. Kto woli przepych pałacowy, powinien wyskoczyć do Rundale. Obejrzeć można tu rezydencję Ernsta Johanna von Birona, uchodzącą za najpiękniejszy pałac w kraju.

Kto szuka wytchnienia, za Jurmalą powinien odbić w ciągnącą się wzdłuż wybrzeża Zatoki Ryskiej drogę prowadzącą wprost na półwysep Kolka. Za Rygą zaczyna się... pustkowie. No nie do końca, trzeba jeszcze ominąć Jurmalę - łotewski kurort, któremu jednak daleko do tandetnej i rozkrzyczanej Pałangi. Pustkowie, czyli długa plaża - najpierw nad zatoką, a za półwyspem Kolka już nad otwartym morzem, na której - jeśli mamy trochę szczęścia - nie spotkamy zupełnie nikogo. Jeśli nie - to pojedynczych Łotyszy, którzy przyjeżdżają tu, by posiedzieć sobie nad morzem. Czasami rozbijają namiot, czasami wpadają z koszem piknikowym.

Sama Kolka to nieduża osada. Półwysep zaś to... kolejne pustkowie z symbolicznym łukiem przez który możemy spojrzeć na półwysep (na próżno szukać tu wbijającego się w Bałtyk pasa ziemi, to po prostu umocniony kamieniami kawałek wybrzeża) i pomnikiem tych, którzy zginęli na morzu. W okolicach możemy zajrzeć do kilku wiosek Liwów - niewielkiej dziś społeczności rdzennych mieszkańców Kurlandii. Wracając w stronę Rygi możemy zajrzeć do Dundagi, gdzie stoi tandetny pomnik krokodyla. Skąd tu krokodyl? Ano stąd, że z Dundagi pochodził Arvids Blumenthal - łowca krokodyli, na którym wzorowali się ponoć twórcy 'Krokodyla Dundee'. A jeśli mamy jeszcze kilka wolnych dni, możemy pojechać dalej wzdłuż Bałtyku - przez Ventspils i Liepaję - aż na Litwę i wspomnianą powyżej Mierzeję Kurońską. Długość całej trasy - 660 km, czas przejazdu bez przerw około 10 godzin, trasę najlepiej podzielić na dwa etapy, ze zwiedzaniem Rygi i okolic po drodze.

Więcej na: www.liveriga.com oraz www.rundale.net i www.kolkasrags.lv

View Nad łotewskie morze in a larger map

Nie, nie zapomnieliśmy o tym, że między polskim a litewskim wybrzeżem leży, obejmujący część Mierzei Wiślanej i Kurońskiej oraz Półwysep Sambijski, Obwód Kaliningradzki, czyli rosyjski niezatapialny lotniskowiec. Tyle że by tam się wybrać, potrzeba rosyjskiej wizy. Stan infrastruktury turystycznej w obwodzie też pozostawia wiele do życzenia. Życie wczasującym się utrudniać będzie duża liczba instalacji wojskowych, uniemożliwiających dostęp do znaczącej części kaliningradzkiego wybrzeża.

Jeśli jednak ktoś załatwi sobie wizę a ewentualne utrudnienia traktuje jako przygodę, powinien z Białegostoku drogą nr 64 udać się na Grajewo, następnie Ełk a potem Gołdap. W Gołdapi przekraczamy granicę, i przez Oziersk docieramy do Kaliningradu. Z Białegostoku to około 320 kilometrów, z Suwałk 200. Są to więc dla mieszkańców Podlaskiego plaże najbliższe.

Sam Kaliningrad, niegdyś perła Prus Wschodnich, dziś raczej zasmuca i przytłacza. To ponure, pełne pustych przestrzeni przemysłowo-portowo-wojskowe miasto. Zabytków tu tyle co kot napłakał. Czego nie zniszczono podczas walk pod koniec wojny, to władza radziecka, jako symbol faszystowskiego imperializmu, rozebrała.

Niedaleko, u nasady Półwyspu Sambijskiego leży jednak Jantarnyj. Tu warta zwiedzenia jest największa kopalnia bursztynu na świecie. Z tzw. niebieskiej ziemi, czyli iłów, wydobywa się tutaj ponad 400 ton skamieniałej żywicy rocznie. Z miejscowości typowo wczasowych polecić można uroczy Swietłogorsk, leżący na wysokich klifach półwyspu. Do 1945 roku, czyli w czasach gdy zarówno większość polskiego wybrzeża, jak i cały Obwód Kaliningradzki należały do Niemiec, miejscowość ta nazywała się Rauschen.

View Nad morze do obwodu kaliningradzkiego in a larger map