Nagrodzono najpiękniejsze drewniane zabytki [ZDJĘCIA]

Budynek mieszkalny, Sadowo 23, gm. Dąbrowa Białostocka

Właściciel - Henryk Tarasewicz

Ściany domu z końca XIX wieku mają konstrukcję zrębową i sumkowo-łątkową. Dach pokrywa blacha, którą zastąpiono strzechę.

Wewnątrz ma rozbudowy system pieców kaflowych, z których jeden tworzy całą ściankę działową pokoju. W wyposażeniu są m.in. dwie bogato snycersko zdobione szafy, kanapa z tapicerowanymi oparciami i komoda z czterema szufladami. Na tapetowanych ścianach wiszą oleodruki o religijnej treści.

Fot. Artur Gaweł

Tu znaleźć można klimat wiejskiego wnętrza z I połowy XX wieku.

Dom w miejscowości Nowoberezowo 112, gmina Hajnówka

Właścicielem jest Sławomir Kiryluk

Dom zbudowano w altach 1955-56, a nowy właściciel wykonał w nim gruntowny remont, który zakończony został w bieżącym roku.

Renowację prowadzono z dbałością o zachowanie wiejskiego charakteru, przy jednoczesnym dostosowaniu do współczesnych standardów mieszkaniowych (kanalizacja). Na zewnątrz warto przyjrzeć się drewnianym detalom zdobniczym, m.in. zwieńczeniu szczytu.

We wnętrzu uwagę zwraca przede wszystkim kaflowy trzon kuchenny z kapturem i piekarnikiem (duchówką). Wszystkie meble są drewniane, a ściany udekorowane ikonami z haftowanymi ręcznikami i makatki.

Fot. Artur Gaweł

Podłogę zdobią chodniki z pociętych na paski tkanin.

Zagroda w Kuklach 12, gmina Giby

Właścicielem jest Paweł Stanisław Durtan

Obejście składa się z domu, stodoły, budynku inwentarskiego, spichlerza oraz bani (łaźni). Wszystkie budynki wzniesiono w latach 40. XX wieku.

Fot. Artur Gaweł

Najciekawszym obiektem jest łaźnia - niewielki budynek z dwuspadowym dachem pokrytym eternitem. Wnętrze podzielone zostało na dwie części: sień i pomieszczenie z piecem wykonanym z kamieni spojonych gliną. Bania nie była używana od 20 lat.

Budynek mieszkalny, Cieśnisk Wielki, gm. Janów

Właściciel: Stanisława Karna

Obiekt w przełomu XIX i XX wieku, łączy pod jednym dachem część mieszkalną i gospodarczą, w której niegdyś hodowano zwierzęta.

Od kilkunastu lat na stałe nikt nie mieszka w budynku, w związku z tym jego wyposażenie w meble i przedmioty codziennego użytku nie uległo zmianie.

Na jednej z belek części gospodarczej wycięta jest inskrypcja: 'Roku 1841 dnia 7 lipca'. Ponieważ napis jest odwrócony, prawdopodobnie belka ta została użyta ponownie jako materiał budowlany.

Budynek mieszkalny i stodoła. Sokole, gmina Michałowo

Właściciel: Włodzimierz Chrzanowski

Dom powstał około 1950 roku, stodołę zbudowano dwadzieścia lat wcześniej. Budynek służy obecnie jako dom letniskowy. We wnętrzu zachowano rozbudowany kaflowy trzon kuchenny z tzw. leżanką (część pieca przeznaczona do odpoczynku). Meble w znacznej części stanowią pierwotne wyposażenie domu.

Stodoła służy obecnie jako magazynek. W narożach zachowane są belki zrębu z ostatkami, co współcześnie należy już do rzadkości.

Spichlerz, Oszkinie 41, gmina Puńsk

Właściciel: Albin Szuszczewicz

Budynek znajduje się na terenie gospodarstwa agroturystycznego, w którym pełni funkcję prywatnego muzeum.

Zgromadzone zostały w nim meble, tkaniny, części strojów i setki przedmiotów wyposażenia sprzed kilkudziesięciu lat.

Fot. Artur Gaweł

Został wybudowany w 1908 roku w miejscowości Podwojponie koło Puńska, a 2009 roku kupiony i przewieziony do Oszkiń. Dach ma kryty wiórem (który zastąpił słomę), szczyty szalowane deskami w układzie pionowym, w środku - drewnianą podłogę.

Budynek mieszkalny, Kobyła 14, gmina Perlejewo

Właściciel: Ewa Sulejczak

Dom wybudowano w latach 1935-1936. Służyć miał dla dwóch rodzin. Zamieszkiwano go do 2001 roku. Po kilkuletniej przerwie został kupiony przez obecną właścicielkę, która też przeprowadziła kapitalny remont.

Usunięto farbę olejną z okien i drzwi, ocieplono ściany, wymieniono elementy podłogi i pułapu. Dom jest usytuowany kalenicowo w stosunku do drogi, fundament wykonano z łamanych kamieni spojonych betonem. Do elewacji frontowej przylega weranda.

Fot. Artur Gaweł

Zachowany został cały system grzewczy z kaflowymi piecami, wyposażenie w przeważającej części składa się z mebli i przedmiotów sprzed kilkudziesięciu lat.

Budynek mieszkalny, Kotły 25, gmina Bielsk Podlaski

Właściciel Mikołaj Pacewicz

Dom zbudowano w 1932 roku na miejscu poprzedniego, który spłonął. W drugiej połowie lat 60. w jednym z pomieszczeń działał wiejski sklep.

Fot. Artur Gaweł

Ma piękne naroża ze zdobionymi detalami, a we wnętrzu zachowano klimat dawnego wiejskiego mieszkania, który tworzą meble sprzed II wojny światowej i kaflowe piece. Ozdobą są też pięknie haftowane makatki, ręczniki, wyszywana narzuta i własnego wyrobu chodniki.

Budynek mieszkalny, Kaniuki 39, gmina Zabłudów

Właściciel Piotr Naumiuk

Do został wybudowany w końcu XIX wieku i pierwotnie połączony był z częścią gospodarczą. Zamieszkany był do roku 1998. Obecny właściciel wyremontował obiekt, co poprawiło jego stan techniczny. W trakcie renowacji dążono do zachowania wszystkich detali konstrukcyjnych o walorach zabytkowych.

Dom stoi szczytem do drogi, podwalina jego spoczywa na polnych kamieniach, szczeliny których wypełnia glina. Ściany zewnętrzne ma pobielone.

Fot. Artur Gaweł

W środku jest duża izba pełniąca funkcję kuchni i sypialni, sień oraz komora. Deski pułapu są ułożone w rzadko już spotykają nakładkę. Podłogi zrobione z ubitej gliny, przykrywają tkane na krosnach chodniki. W izbie zachowany został tradycyjny układ, w którym piec znajduje się w rogu, przy ścianie oddzielającej izbę od sieci, a po przeciwnej stronie umieszczono ?święty kąt? ze stołem i ikonami. Wyposażenie wnętrz jest skromne, ozdoby ? jak papierowe firanki na oknach ? tradycyjnie wykonane.

Obecnie dom jest niezamieszkały na co dzień, w przyszłości służyć będzie jako prywatne muzeum.

Wyróżniono też 11 budynków z województwa podlaskiego. Są to domy mieszkalne, oficyna dworska i zagrody.

1. Budynek mieszkalny, Jałówka 8, gmina Dąbrowa Białostocka

Właściciel Jadwiga Białomyzy

Fot. Artur Gaweł

Dom wybudowano około 1935 roku. Wyróżnia go bardzo bogate zdobnictwo architektoniczne. Od czasu budowy nie był poddawany większym remontom, wzmocnione zostały jedynie jego fundamenty i zmieniono pokrycie dachu z gontu na dachówkę cementową.

2. Budynek mieszkalny, Ryboły 117A, gmina Zabłudów

Właściciel: Walentyna Charytoniuk

Fot. Artur Gaweł

Dom z 1936 roku ustrojony jest tkaninami. W rogu jednego z pokoi wisi ikona zdobiona haftowanym ręcznikiem, na łóżkach i kanapie rozłożono samodziałowe tkaniny wykonane w większości przez właścicielkę. Podłogę zdobią chodniki z pociętych na paski tkanin.

W budynku zachował się kaflowy piec z kapturem i komorą do wypieku chleba.

3. Budynek mieszkalny, Stary Kornin 54, gmina Dubicze Cerkiewne

Właściciel: Marian Gierczyk

Fot. Artur Gaweł

Dom z bogatym zdobieniem architektonicznym wokół okien i naroży. Pod okapem przybite są deski z powtarzającym się wzorem wyciętym w ich dolnej krawędzi. Takie same deski pełnią też funkcję wiatrownic.

Wszystkie ozdoby zamontowano podczas generalnego remontu budynku w 2013 roku. Rok wcześniej dom został kupiony przez obecnego właściciela

4. Oficyna dworska, Pobikry 59, gmina Ciechanowiec

Właściciel: Róża Grocholska

Fot. Artur Gaweł

(na zdjęciu wizyta komisji konkursowej)

Budynek powstał w I połowie XIX wieku jako dwór rodu Ciecierskich i funkcję tę pełnił do 1900 roku. Rozebrany został w 1980 r., a trzy lata później przystąpiono do jego rekonstrukcji.

Oficyjna jest jednokondygnacyjnym budynkiem na planie prostokąta, z dwoma gankami w elewacji frontowej. Część pomieszczeń jest zamieszkała. Ich wyposażenie nawiązuje do tradycji dworskiej.

Budynek został wpisany do rejestru zabytków.

5. Budynek mieszkalny i spichlerz, Wroczyńszczyzna, gm. Dąbrowa Białostocka

Właściciel: Maria Harasiuk

Dom wzniesiono w okresie międzywojennym. Posadowiony został na fundamencie z kamieni polnych kalenicowo w stosunku do drogi. Zachowała się oryginalna stolarka okien i drzwi. W wyposażeniu zwracają uwagę meble z okresu międzywojennego: szafa, stojące lustro, ława i kufer.

6. Budynek mieszkalny, Białousy 11, gm. Janów

Właściciele Urszula i Andrzej Hościłowicz

Obecni właściciele kupili dom w 2009 roku i wykonali generalny remont przebudowując wnętrze. Z zewnątrz nie dokonano żadnych zmian, pomalowano jedynie w kontrastowy sposób detale zdobnicze.

Fot. Artur Gaweł

Corocznie mieszkają tu malarze-artyści z Polski, Litwy i Białorusi przyjeżdżający na plenery.

7. Budynek mieszkalny, Czyże 49

Właściciel: Wiera Lewczuk

Fot. Artur Gaweł

Obiekt zbudowany został w 1922 roku przez dziadka obecnej właścicielki. We frontowej elewacji znajduje się ganek z dwuspadowym daszkiem wsparty na czerech profilowanych słupkach.  Nad oknami przybito nadokienniki, a do naroży drobne detale zdobnicze.

Wnętrze zdobione jest licznymi haftowanymi lnianymi tkaninami: ręcznikami, makatkami i kotarami do zasłaniania drzwi.

8. Budynek mieszkalny, Eliaszuki 8, gmina Narewka

Właściciel: Katarzyna Marcinowicz

Fot. Artur Gaweł

Dom nie był remontowany od czasu budowy przed II wojną światową. Pod jednym dachem łączy część mieszkalną i gospodarczą.

Wyróżnia się oryginalnymi kaflowymi piecami,  meblami i ilości wiszących na ścianach fotografii i oleodruków.

9. Budynek mieszkalny, Supraśl, ul. 3 Maja

Właściciel Piotr Piotrowski

Fot. Artur Gaweł

Jeden z najstarszych, zgłoszonych do konkursu budynków. Wybudowano go tuż po upadku powstania listopadowego przez pracowników barona Zacherta.

Obecni właściciele weszli w jego posiadanie w 1975 r. Remont kapitalny przeprowadzili w latach 2015-2011.

Jednym z ciekawszych zachowanych detali konstrukcyjnych są nagie bale ścian, z uszczelnieniami ze sznura.

Zachowano również dwuskrzydłowe zewnętrzne drzwi z ozdobnym układem deseczek na zewnętrznej powierzchni.

10. Zagroda, Bużyski 4, gmina Drohiczyn

Właściciel: Antoni Pykało

Zagroda składa się z domu mieszkalnego, stodoły i budynku inwentarskiego. Wszystkie obiekty wzniesiono w okresie międzywojennym. Podczas II wojny światowej budynek został rozebrany i przeniesiony do Śledzianowa z uwagi na położenie na ówczesnej granicy niemiecko-radzieckiej. Po zakończeniu wojny, przeniesiono go na poprzednie miejsce.

Fot. Artur Gaweł

Dom wyposażony jest w meble sprzed kilkudziesięciu lat. Szczególnie wyróżnia się łóżko z płycinowymi szczytami, szlaban, kuchenny kredes i tremo.

11. Zagroda, Bienduszka 1, gmina Zbójna

Właściciel Henryk Szmigiel

Fot. Artur Gaweł

Składają się na nią: dom, stodoła, drewutnia i dwa budynki inwentarskie wybudowane w 1938 roku. Poza domem obiekty nie przechodziły większych remontów z wyjątkiem zmiany pokrycia dachu. Drewutnia wcześniej pełniła rolę spichlerza.

W domu zmieniono szalunek ścian i dobudowano taras. Wnętrze ma współczesne wyposażenie z wyjątkiem kaflowo-ceglanego pieca kuchennego.

źródło opisów:

katalog z Konkursu na Najlepiej Zachowany Zabytek Wiejskiego Budownictwa Drewnianego w Województwie Podlaskim 2014 - Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu. Tekst i fotografie: Artur Gaweł