Nie widać końca niespodzianek w zbiorze fotografii, jakie zostawił po sobie białostocki fotograf Bolesław Augustis. Jego cenna spuścizna odkryta przed ponad dekadą, ciągle potrafi zaskoczyć ? w kartonach z negatywami uratowanymi od zniszczenia nadal kryje się mnóstwo atrakcji.
Fot. Bolesław Augustis/albom.pl
A przecież od czasu owego niezwykłego odkrycia na łamach ?Wyborczej? zaprezentowaliśmy i opisaliśmy setki fotografii, odbyło się kilka wystaw, wydany został album, powstało kilka projektów inspirowanych Augustisem. Wydawało się, że kolekcja powoli się wyczerpuje. Nic bardziej mylnego. Zdjęcia wykopiowane z negatywów przez Grzegorza Dąbrowskiego oglądać można w sieci - na Facebooku białostockiego projektu pielęgnującego spuściznę podlaskich fotografów: albom.pl. Kolejne fantastyczne kadry ? przedwojennego Białegostoku i białostoczan z lat 1936-38 - wrzucane są na bieżąco. I właśnie ostatnio doszedł nowy pakiet niepublikowanych nigdzie wcześniej zdjęć.
Fot. Bolesław Augustis/albom.pl
A w nim - niespodzianka: zdjęcie, które od razu wywołało uśmiech i ciepłe wspomnienie; skojarzyło się nam z historią sprzed dekady. Wierni czytelnicy i miłośnicy twórczości Augustisa zapewne pamiętają fotografię grupki dzieci, które wraz z opiekunkami przysiadły w niezwykłym dość miejscu, bo przypominającym fragment fontanny usypanej z kamieni. I oto okazuje się, że po ponad 10 latach w zbiorze negatywów znalazło się zdjęcie z tej samej rolki. Dzieci albo są chwilę przed wejściem, albo po wyjściu z fontanny. Teraz stoją w kółeczku przed budynkiem, a pustą, nieczynną fontannę, widać na pierwszym planie.
Fot. Bolesław Auustis/albom.pl
Wiemy, gdzie zrobiono fotografię. Po prezentacji tamtego ujęcia ponad dekadę temu na fotografii rozpoznała siebie pani Danuta Kluch. I tak dokładnie się opisała, że teraz na kolejnym kadrze my rozpoznajemy ją. To mała blondyneczka z warkoczykami i kokardami, stojąca z prawej strony i trzymająca za rękę nauczycielkę.
? Jak tylko zobaczyłam to zdjęcie w ?Gazecie Wyborczej?, od razu zabiło mi żywiej serce ? mówiła nam wiele lat temu z radością. ? To cała nasza przedszkolna grupa. Miałam wtedy jakieś sześć lat, nazywałam się Świetlicka i chodziłam do przedszkola, które ? z tego, co pamiętam ? mieściło się na rogu Słonimskiej i Starobojarskiej. Było to prawdopodobnie przedszkole samorządowe, bowiem mój ojciec pracował w Urzędzie Wojewódzkim, więc raczej do takiego bym uczęszczała.
Pani Danuta już wcześniej zaimponowała nam fenomenalną pamięcią, kiedy na jednym z publikowanych u nas zdjęć rozpoznała kelnera z restauracji Sielanka, należącej do jej dziadka.
Na zdjęciu przedszkolnym poznała konkretne postaci, często wymieniając ich imiona sprzed ponad 70 lat. I tak dziewczynka z grzywką ? to Ludwisia, dziewczynka z krótkimi włoskami ? to Basia, jedna z wychowawczyń ? pani Lucyna. W przypadku chłopców pani Danuta pamiętała nawet ich imiona i nazwiska. I wyliczała: ? Jurek Rutkowski, Benio Dryl, Wituś Klepacki, Witek Serwatko. ? Witek to była najwyraźniej jakaś moja cicha miłość, bowiem na zdjęciach przedszkolnych zawsze staliśmy blisko siebie. Wiem, że po wojnie został lekarzem...
Fot. Bolesław Auustis/albom.pl
Przedszkole było nieduże. Dzieci przebywały w nim od godz. 8-9 do 15. - Nie przygotowywano nam ani posiłków, ani nie nakazywano leżakować, z czego akurat bardzo się cieszyliśmy, bo żaden przedszkolak chyba tego nie lubi. Każdy przynosił ze sobą drugie śniadanie i w buteleczkach jakiś napój czy kawę. O określonej godzinie woźna zbierała nasze butelki i podgrzewała, po czym zasiadaliśmy do jedzenia. Dzisiaj po przedszkolu nie został już nawet ślad - opowiadała.
Fot. Bolesław Auustis/albom.pl
Głowa, przy głowie, poważne dziewczęta w szkolnych beretach i zawadiacko uśmiechnięci chłopcy, między nimi - dorośli. Takie zdjęcie już widzieliśmy, teraz odkryliśmy inne ujęcie. Wiele lat temu w tym uczniowskim morzu głów rozpoznał siebie Jan Waszczeniuk. Dlatego wiemy, że to zdjęcie zostało zrobione w parku na Plantach.
Fot. Bolesław Augustis/albom.pl
- Nie pamiętam dokładnie, z jakiej okazji, miałem wtedy dwanaście lat. Możliwe, że to zebranie albo na 11 listopada, albo z okazji imienin marszałka, czyli 19 marca. To było wtedy prawdziwe święto. Na fotografii widnieją uczniowie i uczennice z białostockich podstawówek: żeńskiej, która mieściła się przy ul. Kamiennej i męskiej przy ul. Pałacowej [obecnie jest tu budynek NFZ-u - red.] - mówił pan Jan.
Fot. Bolesław Augustis/albom.pl
Wśród nowych fotografii jest też przepiękny portret kobiety odpoczywającej na hamaku. Takie hamakowe portrety to częsty motyw u Augustisa - fotografował odpoczywających w różnych konfiguracjach, pojedynczo, z dziećmi, z przyjaciółkami.
Fot. Bolesław Augustis/albom.pl
Jak mówi Andrzej Lechowski, białostocki historyk, dyrektor Muzeum Podlaskiego w Białymstoku - zdjęcie mogło być zrobione raczej tylko w Zwierzyńcu.
Fot. Bolesław Augustis/albom.pl
- Przed wojną Las Zwierzyniecki był wręcz okupowany przez białostockich Żydów, którzy zabierali ze sobą hamaki, piknikowe kosze i jechali do lasu odpoczywać. Czasem w prasie przedwojennej pojawiały się teksty, w których utyskiwano, że Żydzi tak tam poobwiązywali drzewa hamakami, że przejść nie można. A przecież wygląda to super. Chrześcijanie tak narzekali, a przecież to właśnie oni, o czym też było głośno, urządzali polowania w Zwierzyńcu. Strzelali do wron i gawronów, ptaki spadały, rozkładały się, po lesie niósł się fetor. Z dwojga złego - martwa padlina w parku, czy drzewa co krok obwiązane hamakami - wybieram zdecydowanie to drugie - mówił nam historyk. Ulubioną białostocką hamakową miejscówkę sytuuje w tej części Zwierzyńca, gdzie, idąc od strony miasta, po prawej stronie rozpościera się cmentarz wojskowy. Tam, gdzie się kończy, rośnie właśnie dużo starych sosen, które też widać na zdjęciach.
Fot. Bolesław Augustis/albom.pl
Augustis wychodzi ze swego atelier na Kilińskiego, chodzi z aparatem po Rynku Kościuszki, Lipowej i dalszych ulicach od centrum.
Fot. Bolesław Auustis/albom.pl
Zagląda w ciasne podwórka, do ogrodów, domów, szkół, sklepów.
Fot. Bolesław Augustis/albom.pl
W lecie wybiera się do parku i fotografuje odpoczywających. W zimie - przygląda się łyżwiarzom na lodowisku (w tle widać Pałac Branickich z takiej strony, że od razu wiadomo, gdzie lodowisko zrobiono - praktycznie w tym samym miejscu, gdzie ostatnio odbywały się potańcówki miejskie).
Fot. Bolesław Augustis/albom.pl
Towarzyszy pochodom. Idzie razem z elegancko ubranymi ludźmi, którzy na co dzień pracują chyba jako robotnicy - nad głowami widać transparent: "Każdy robotnik czyta Robotnika Białostockiego". Albo: "Robotnik Białostocki walczy o sprawiedliwość społeczną".
Fot. Bolesław Auustis/albom.pl
Maszerują w stronę Pałacu Branickich. Ciekawostka: baszta w murze opasującym pałac (chyba pierwszy raz sfotografowany w taki sposób), ma otwarte drzwi, można przez nie przechodzić, widać wszystko na przestrzał. Inny pochód tworzony jest przez żydowskich Żydów - transparenty są w języku hebrajskim. To piękne ujęcie. Wszyscy idą przed siebie, ogląda się tylko jedna kobieta. I patrzy na fotografa.
Fot. Bolesław Auustis/albom.pl
Fot. Bolesław Augustis/albom.pl
Na innym zdjęciu już widać jego samego. A właściwie cień - padający na trzy dziewczynki w komunijnych strojach. Tego dnia musiało być ogromne słońce.
Fot. Bolesław Augustis/albom.pl
Te wszystkie zdjęcia przenoszą nas w inną epokę. Odległą, trochę mityczną, pełną sielankowych obrazów - naszej (nie naszej) młodości. Bo, przecież kiedyś, to były czasy.
Fot. Bolesław Auustis/albom.pl
W 2004 roku do naszej redakcji trafiła kolekcja, znaleziona przypadkowo w szopie przy ul. Bema przez dwóch bawiących się nieopodal chłopców - Rafałów i zabezpieczona przez Bogusława Kasperuka "Bobana" i Jerzego Osiennika "Sieńkę" z zespołu Zero-85, którzy nieopodal mieli próby.
Fot. Bolesław Augustis/albom.pl
Nie sądziliśmy jeszcze wtedy, że czekają nas takie emocje. Grzegorz Dąbrowski z "Gazety Wyborczej" zabezpieczył zbiór rolek, pracowicie je oczyszczał i kopiował, a "Wyborcza" je publikowała. Z każdym dniem, z każdym zdjęciem miasto sprzed lat odsłaniało kolejne, coraz ciekawsze oblicze. Nie sposób było jednak opublikować wszystkich - setki klatek czekało (i nadal czeka) na oczyszczenie.
Fot. Bolesław Augustis/albom.pl
To była niezwykła przygoda - nasi wierni Czytelnicy zapewne pamiętają, jak szeroko opisywaliśmy kolekcję. Jak ustaliliśmy, że autorem zdjęć był Augustis (miał przed wojną swój zakład fotograficzny przy ul. Kilińskiego, w czasie wojny Sowieci zesłali go na Syberię, z armią Andersa przewędrował szlak bojowy, nigdy nie wrócił do Polski, zmarł w 1995 w Nowej Zelandii). Jak odszukaliśmy w Białymstoku jego siostrę, panią Eugenię Senderacką. Jak zaczęli się do nas zgłaszać Czytelnicy, którzy na fotografiach rozpoznawali swoich bliskich i bliskie sobie miejsca, a my skrzętnie notowaliśmy ich historię (dzięki naszym publikacjom odnalazły się dwie przyjaciółki z dzieciństwa, które nie widziały się 65 lat; ponadto na archiwalnych zdjęciach Czytelnicy rozpoznali ponad 30 osób). Jak wreszcie po półrocznej akcji "Wyborczej", wraz z galerią Arsenał i jej szefową Moniką Szewczyk oraz Stowarzyszeniem Edukacji Artystycznej "Widok", udało się nam przygotować wystawę unikalnych zdjęć, którą odwiedziły rekordowe tłumy białostoczan (po jakimś czasie wystawa zawędrowała też do Berlina i wielu innych miast). Tak Augustis dostał kolejne życie.
Fot. Bolesław Augustis/albom.pl
W 2010 roku światło dzienne ujrzał album (wydany przez Stowarzyszenie "Widok", sfinansowany przez magistrat i Wyższą Szkolę Administracji Publicznej, przy współpracy "Wyborczej"). Skarb dla wszystkich, którym bliska jest historia miasta. Dziś album jest już nie do zdobycia. Ale kto wie, może z czasem uda się wydać kolejny?
Fot. Bolesław Augustis/albom.pl
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze